Επτά Στύλοι της Σοφίας

Όμηρος σε μετάφραση Λώρενς



Αντίγραφα των βιβλίων του

Η περιοχή επτά στύλοι που ο Λώρενς εμπνεύσθηκε τον τίτλο του βιβλίου του
Το πατρικό του σπίτι στο Ντόρσετ

Το σπίτι του Λώρενς στο Λονδίνο (14 Barton Street)

Η τελευταία μηχανή του Λώρενς





Σήμερα θέλω να κάνω ένα μικρό αφιέρωμα σε έναν άνθρωπο θρύλο, που από μικρός θαύμαζα. Πρόκειται για τον Τόμας Έντουαρτ Λώρενς ή αυτόν που περισσότερο έμεινε στην ιστορία ως ο Λώρενς της Αραβίας.


Το ότι ο Λώρενς ήταν μια προσωπικότητα, αυτό είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Μιλούσε απταίστως Ελληνικά, Λατινικά, Αραβικά, ήταν ικανότατος Αρχαιολόγος, διπλωμάτης, ιστοριοδίφης και συγγραφέας.
Το ανήσυχο πνεύμα του φάνηκε από την ηλικία των 17 (1905) όταν το έσκασε από το σπίτι του για να καταταγεί στο Πυροβολικό.
Η μεσαιωνική στρατιωτική αρχιτεκτονική ήταν το θέμα κυρίως που ασχολείθηκε όταν σπούδαζε στην Οξφόρδη. Εργάστηκε για λογαριασμό του Βρεττανικού Μουσείου σε ανασκαφές στη Συρία και στο Ιράκ. Από τότε συνήθιζε να ντύνεται σαν άραβας, να ζεί σαν άραβας και να μιλά την γλώσσα τους. Όταν κατατάχθηκε στον Αγγλικό Στρατό στο τμήμα χαρτογράφησης γνώριζε ουσιαστικά τα πάντα για την Αραβία από την προηγούμενη ενασχόλησή του στο Βρεττανικό Μουσείο. Ήταν αυτός που συνέταξε ουσιαστικά τον στρατιωτικό χάρτη του Σινά λίγο πριν την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Δεν άργησαν τα προσόντα αυτά να αξιοποιηθούν όταν σύντομα μετατέθηκε στις Βρεττανικές Μυστικές Υπηρεσίες, στο γραφείο του Καίρου. Επιπλέον διέθετε και μεγάλο λογοτεχνικό ταλέντο με αποτέλεσμα να γράψη μεταξύ άλλων και το περίφημο βιβλίο "
Οι επτά στύλοι της σοφίας", το οποίο εκτός του ότι είναι λογοτεχνικό αριστούργημα, είναι και στρατιωτικό έργο μεγάλης αξίας, αφού σε αυτό ο Λώρενς γράφει για την αραβική εξέγερση κατά των Τούρκων ότι "ήταν ένας πόλεμος αραβικός, ο οποίος έγινε στην αραβία από άραβες για ένα αραβικό σκοπό". Από τους πρώτους που χρησιμοποίησε αριστοτεχνικά τον ανταρτοπόλεμο κατά των τούρκων και έγραψε περί αυτού. "Οι αρχές μάχης του Κλαούζεβιτς ή του Φος, βρίσκουν έρεισμα στα ευρωπαϊκά πεδία μαχών και όχι στην αχανή έρημο. Ο πόλεμός μας θα πρέπει να είναι ένας πόλεμος τριβής. Θα περικυκλώναμε τον εχθρό με μια απέραντη και άγνωστη έρημο και θα του επιτεθόμαστε όταν και όποτε θέλουμε χωρίς να μας βλέπει παρά μόνο την στιγμή της επίθεσης. Υπολογίζω το μέγεθος της δράσης μας. Εξήντα; εβδομήντα; εκατό; ή εκατό σαράντα χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα; Πως θα τα υπαρασπιστούν οι Τούρκοι;"
Βοήθησε να ζωντανέψει ο εθνικισμός των αράβων τόσο που τελικά έγινε επισφαλής η θέση των Αγγλικών συμφερόντων στην Εγγύς Ανατολή. Στην αραβική έρημο έφτασε να αντέξει σε κακουχίες τεράστιες αφού διέσχισε πεζός, με άλογο ή με καμήλα περισσότερα από 1700 χιλιόμετρα."Οι στρατοί είναι σαν τα φυτά, ακίνητοι, ριζωμένοι, τρεφόμενοι με ρίζες από τον κορμό μέχρι τα φύλλα. Εμείς όμως μπορούμε να είμαστε ένα σύννεφο παρασυρόμενο από τον αέρα. Το βασίλειό μας θα βρίσκεται μέσα στη διάνοια του καθ΄ ενός από μας και καθώς δεν θα θέλουμε τίποτε το υλικό για να ζήσουμε δεν θα προσφέραμε και τίποτα το υλικό για να πεθάνουμε..."

Ο Λώρενς κατέλαβε την Άκαμπα (1917) με επίθεση από την απίθανη πλευρά. Εκείνη που για να προσεγγίσει κάποιος θα έπρεπε πρώτα να διασχίση την δολοφονική έρημο. Επίσης στις αρχές του 1918 και ενώ οι σύμμαχοι βρίσκονταν σε τέλμα καθότι οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Φλάνδρα, αυτός ανέλαβε να παρασύρει τους Τούρκους σε μια επίθεση κατά των Αράβων και την στιγμή που η επίθεση αυτή εκδηλώνονταν, κατέστρεψε τη σιδηροδρομική γραμμή που οδηγούσε στην Παλαιστίνη αποκόπτοντας έτσι τον ανεφοδιασμό τους. Μετά από λίγες μέρες ο Λώρενς με τους Άραβες μπήκε θριαμβευτής στη Δαμασκό. Ο θρύλος του "Λώρενς της Αραβίας" είχε γεννηθεί για αυτόν. Το βιβλίο του παραμένει ακόμα και σήμερα βασικό εργαλείο διδασκαλείας σε θέματα ανταρτοπολέμου.

Ο ίδιος υποστήριξε τόσο πολύ με θέρμη τα αραβικά ζητήματα, που έγινε αιτία να προκληθούν αντιφατικές συζητήσεις για το άτομό του στην Αγγλία. Ιδίως μετά την έκδοση του βιβλίου του αναγκάσθηκε να αλλάξη όνομα και να καταταγή ως απλός σμηνίτης στην ΡΑΦ με το όνομα Ρος, παρότι είχε φθάσει ήδη να κατέχει τον βαθμό του Αντισυνταγματάρχη και είχε τιμηθεί με το παράσημο των Διακεκριμένων Υπηρεσιών. Τον Οκτώβριο του 1918 αρνήθηκε να δεχθεί παράσημο από τον βασιλιά Γεώργιο Ε΄.

Δυσαρεστήθηκε έντονα όταν στη συνδιάσκεψη των Βερσαλιών (μετείχε ως σύμβουλος του εμίρη Χουσεϊν) είδε ότι οι σύμμαχοι αθέτησαν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στον αραβικό λαό. Από τότε αποσύρθηκε ουσιαστικά από το προσκήνιο και άρχισε να γράφει το περίφημο βιβλίο του ουσιαστικά από μνήμης αφού οι σημειώσεις του και το αρχικό του χειρόγραφο είχαν χαθεί. Πούλησε εκατομύρια βιβλία αλλά αυτός συνέχιζε να ζει φτωχικά θα έλεγε κανείς στην αφάνεια.

Απολύθηκε από την Βρεττανική αεροπορία (ΡΑΦ)το 1935. Κατατάχθηκε εκ νέου στο Βασιλικό Σώμα Τεθωρακισμένων με το όνομα Τόμας Έντουαρτ Σω παραφράζοντας το γνωστό όνομα του φίλου του Τζορτζ Μπέρναντ Σο.
Στα 46 του τον βρίσκουμε να ζεί σε μια αγροικία στο Ντόρσετ (σήμερα είναι μουσείο) μαθαίνοντας νέες γλώσσες της ανατολής και μεταφράζοντας Όμηρο. Λάτρης του ελληνικού πνεύματος ο Λώρενς μελετούσε ακατάπαυστα ελληνική ιστορία και γλώσσα ενώ την εποχή που βρίσκονταν στην Αίγυπτο είχε συνδεθεί φιλικά με τον έλληνα ποιητή Καβάφη. Οδηγούσε μανιωδώς την μ
οτοσυκλέτα του Brough Superior ss100 και εξ αιτίας αυτής της συνήθειάς του, υπέπεσε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα με αυτοκίνητο που οδηγούσε αξιωματικός του βρεττανικού ναυτικού. Υπήρξε έντονα φημολογία ότι το δυστύχημα ήταν στημένο από τις βρεττανικές μυστικές υπηρεσίες, καθότι ο Λώρενς ταυτισμένος πλέον με το αραβικό έθνος υποστήριζε με θέρμη τις θέσεις τους, ένιωθε πίκρα για την αγγλική κυβέρνηση. Εαν λοιπόν λάβουμε υπόψη μας αυτά και το γεγονός ότι βρισκόμαστε λίγο πριν την έναρξη του 2ου παγκοσμίου πολέμου, με τους άραβες να είναι φιλικά προσκείμενοι στην Γερμανία, καταλαβαίνουμε το γιατί. Ο Λώρενς υπέκυψε στα τραύματά του έξι μέρες αργότερα από κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, ενώ η ανακοίνωση του νοσοκομείου ανέφερε ότι και τις έξι συνολικά μέρες ο Λώρενς ουδέποτε ανέκτησε τις αισθήσεις του. Άλλες μαρτυρίες αναφέρουν ότι ο Λώρενς προκάλεσε το ατύχημα, στην προσπάθειά του να αποφύγει δύο παιδιά με ποδήλατα που εμφανίστηκαν ξαφνικά μπροστά του.
Ο παράξενος χαρακτήρας του Λώρενς σε συνδυασμό με τα απίστευτα κατορθώματά του οδήγησαν τον Σερ Ντέιβιντ Λιν να σκηνοθετήσει την ταινία "Ο Λώρενς της Αραβίας" (1962) με πρωταγωνιστή τον Πίτερ Ο΄Τουλ. Ο Λώρενς δεν είχε ποτέ παντρευτεί. Θάφτηκε στο κοιμητήριο του Ντόρσετ στον οικογενειακό τάφο της οικογένειας Φράμπτον οι οποίοι ήταν ξαδέλφια του και οι μόνοι με τους οποίους ο Λώρενς διατηρούσε σχέσεις φιλίας μέχρι τον θάνατό του.
Στο σημείο αυτό να πούμε ότι ο Λώρενς άλλαξε συνολικά επτά μηχανές του ίδιου τύπου, ενώ η τελευταία που βλέπετε στην φωτογραφία πάνω, εκτίθεται πλέον στο Βρεττανικό Μουσείο Πολέμου.

Ο Φιλανδός πολεμιστής της Μουνιχίας Αύγουστος Μύρμπεργκ











του Στέφανου Μίλεση

Στις 19 Μαΐου του 2009 ταξιδεύοντας για μια φορά ακόμα στην πανέμορφη πόλη του Ναυπλίου, είχα παρευρεθεί -από συγκυρία και μόνο- σε μια επίσημη εκδήλωση της Φινλανδικής Πρεσβείας, στην οποία έγινε η αποκάλυψη μιας εντοιχισμένης πλάκας φιλοτεχνημένη από μάρμαρο, μέσα στον όμορφο κήπο με τα ψηλά δένδρα και τα πλούσια σε νερό ρυάκια, που κοσμεί την παλαιά πολιτεία κάτω ακριβώς από το επιβλητικό κάστρο του Ναυπλίου. 




Η αποκάλυψη της μαρμάρινης αφιερωματικής πλάκας, έγινε από τον Φιλανδό  Υπουργό Πολιτισμού, Stefan Wallin και ήταν αφιερωμένη στον ομοεθνή του Φιλέλληνα Αύγουστο Μύρμπεργκ

Κάποιες πληροφορίες για τη δράση του φιλέλληνα αυτού δημοσίευσε αυθημερόν η Φιλανδική Πρεσβεία στη σχετική ανακοίνωση που εξέδωσε, την ίδια ημέρα αποκάλυψης της μαρμάρινης αφιερωματικής πλάκας. Όμως οι πληροφορίες που παρείχε δεν ήταν ικανοποιητικές, στο βαθμό τουλάχιστον που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την έλευση ενός ξένου υπουργού στο Ναύπλιο για την αποκάλυψη μιας μαρμάρινης πλάκας αφιερωμένης στη δράση ενός Φιλανδού Φιλέλληνα. 

Μα ποιος ήταν ο Αύγουστος Μύρμπεργκ; Ποιος ήταν αυτός ο ξένος από τη μακρινή χώρα του βορρά με το δύσκολο επώνυμο; Οι Έλληνες στον καιρό του δεν μπορούσαν να προφέρουν εύκολα το επίθετό του και χάριν ευκολίας τον είχαν βαπτίσει Μουράτ Μπέη


Την εποχή της ελληνικής παλιγγενεσίας ο αγώνας των επαναστατημένων Ελλήνων είχε συγκινήσει πολλούς ξένους φιλέλληνες, που ήρθαν να αγωνισθούν διακατεχόμενοι από πραγματικό ενθουσιασμό και αγνά αισθήματα αγάπης για τη χώρα μας. 

Ένας από αυτούς ήταν και ο Φιλανδός Αύγουστος Μαξιμιλιανός Μύρμπεργκ (Μύρβεργ). Σημαντική πηγή πληροφοριών αποτελεί ο Στέφανος Δάφνης ο οποίος καταπιάνεται με τη δράση του και τη συμμετοχή του στην ελληνική επανάσταση. Αυτά τα χρονογραφήματα δημοσιεύονται λίγο πριν το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και φέρουν τον τίτλο "Με τον προβολέα της ιστορίας". Ανάμεσά τους εξέχουσα θέση κατέχει και η καταγραφή της δράσης του Μύρμπεργκ.   

Ο Αύγουστος είχε γεννηθεί στη μακρινή Φιλανδία στις 31 Δεκεμβρίου του 1799, λίγες μόνο ώρες πριν αυτή εκπνεύσει και ανατείλει η νέα χρονιά του 1800. 
Ο πατέρας του επιθυμούσε να τον δει νομικό, μακριά από τις κακουχίες και τους κινδύνους του στρατιώτη. Δυστυχώς ο Αύγουστος ακολούθησε κι έγινε αυτό ακριβώς που δεν ήθελε ο πατέρας του να γίνει. Στρατιωτικός! Και μάλιστα κατατασσόμενος ως έφεδρος, αφού η αγάπη του για την πειθαρχημένη ζωή του στρατιώτη ήταν μεγάλη. 

Αμέσως διακρίθηκε για την ικανότητά του να ιππεύει άριστα και να χειρίζεται με θαυμαστό τρόπο το σπαθί. Επίσης ήταν άριστος δρομέας και δεινός κολυμβητής.
Το 1822 ο πατέρας του Μύρμπεργκ πεθαίνει και μη έχοντας κάτι άλλο να τον κρατάει στον τόπο του, επιβιβάστηκε σε ένα πλοίο με προορισμό τη Μεσόγειο. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μάλωσε με τον πλοίαρχο ο οποίος αρχικά διέταξε να τον πετάξουν στη θάλασσα, αλλά ευτυχώς η εντολή του δεν εκτελέστηκε, αλλά αφού τον έδεσαν χειροπόδαρα τον πέταξαν στο αμπάρι του καραβιού μέχρι που αυτό έφτασε στην Πορτογαλία. 

Από εκεί ο Μύρμπεργκ περπατώντας για μέρες πολλές, πέρασε στη διπλανή Ισπανία την εποχή που οι Ισπανοί είχαν ξεσηκωθεί κατά του βασιλιά τους Φερδινάνδου του Ζ'. 
Ο Μύρμπεργκ αμέσως τάχθηκε στο πλευρό του ισπανικού λαού. Γρήγορα όμως συνελήφθη από τους Γάλλους οι οποίοι είχαν σπεύσει να καταπνίξουν την ισπανική εξέγερση βοηθώντας τον Φερδινάνδο να παραμείνει στο θρόνο. Οι Γάλλοι απομάκρυναν τους "ταραξίες" ξένους ανάμεσα στους οποίους και τον Μύρμπεργκ, στη Μασσαλία.




Στη Μασσαλία ο Μύρμπεργκ ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με το ρεύμα φιλελληνισμού που δέσποζε έντονα στη γαλλική αυτή πόλη με το έντονο ελληνικό στοιχείο. Δεκάδες φιλελληνικές ενώσεις και σωματεία στρατολογούσαν άνδρες ή συνέλεγαν πολεμοφόδια προκειμένου να τα αποστείλουν στους επαναστατημένους Έλληνες.  Σε ένα τέτοιο πλοίο επιβιβάσθηκε και ο Αύγουστος Μύρμπεργκ τον Φεβρουάριο του 1824 και βρέθηκε στο Ανάπλι.

Αμέσως δήλωσε τις στρατιωτικές του ικανότητες που ήταν η ιππασία και ο χειρισμός του ξίφους και κατέστη πολύτιμος στους Έλληνες καθώς επιθυμούσαν να δημιουργήσουν ιππικό σώμα που δεν διέθεταν. Την ίδια εποχή ο Γάλλος Ρενιώ Ντ' Αντζελύ προσπαθούσε να καταρτίσει σώμα ιππικού αποκλειστικά από ξένους. Έτσι η έλευση στο Ναύπλιο του Αυγούστου Μύρμπεργκ στάθηκε περισσότερο από πολύτιμη. Εισήλθε ως απλός ιππέας στο Σώμα του Ντ'  Αντελύ ο οποίος αναγνώρισε την ικανότητα του Φιλανδού και τον τοποθέτησε στα δεξιά του.

Το Σώμα αυτό των ιππέων βρέθηκε την άνοιξη του 1825 να επιχειρεί στην Εύβοια και να συγκρούεται με το ιππικό των Οθωμανών. Η επιδεξιότητα χειρισμού της σπάθης επί του αλόγου έκανε τον Μύρμπεργκ να διακριθεί. Ένα βόλι όμως τον τραυμάτισε και τον έριξε από το άλογό του. Οι σύντροφοί του αμέσως τον βοήθησαν και τον μετέφεραν στην Χαλκίδα. 

Το 1826 ο Φιλανδός βρέθηκε στην Αττική να πολεμά τον στρατό του Ρεσίτ Πασά (Κιουταχή) ο οποίος πολιορκούσε την Ακρόπολη. Εννιά ολόκληρους μήνες ο Μύρμπεργκ λάμβανε μέρος σε κάθε σύγκρουση που γινόταν στην ευρύτερη περιοχή (Χαϊδάρι, Μουνιχία κ.α.) μαθαίνοντας όλες τις τοποθεσίες και τις ιδιαιτερότητές τους. 

Στις 19 Αυγούστου του 1826 τραυματίζεται και πάλι, αυτή τη φορά στο πόδι, τραύμα το οποίο όμως αφήνει τον φιλέλληνα για λίγο εκτός μαχών μέχρι να θεραπευτεί και να επιστρέψει. 



Στις 6 Μαΐου του 1827 (24 Απριλίου π.η.), ο Μύρμπεργκ συνεχίζει να αγωνίζεται στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά και του Νέου Φαλήρου. Η μάχη εκείνης της ημέρας όμως εξελίχθηκε σε πραγματική σφαγή. Η δύναμη του Μύρμπεργκ αποδεκατίστηκε! Από τους 376 άνδρες της δύναμής του ελάχιστοι σώθηκαν. Ανάμεσα στους άνδρες αυτούς συμπεριλαμβάνονταν και 46 ξένοι Φιλέλληνες. Μόνο ο Μύρμπεργκ και άλλοι δώδεκα κατάφεραν να επιζήσουν από εκείνη την τρομερή σφαγή. 

Η επίθεση που η δύναμη στην οποία ανήκε και ο Μύρμπεργκ στην τοποθεσία "Τρεις Πύργοι" αποδείχθηκε εκ τους αποτελέσματος, μέγα στρατιωτικό λάθος. Οι Τούρκοι ανέμεναν την ελληνική επίθεση και είχαν αποκρύψει το δικό τους ιππικό ώστε να είναι αθέατο. Τη στιγμή που οι Έλληνες ενεργούσαν έφοδο στην ανοιχτή κοιλάδα που απλωνόταν, το τουρκικό ιππικό έκανε την εμφάνισή του από τα νώτα των επιτιθεμένων οι οποίοι βρέθηκαν ξαφνικά σε διασταυρούμενα πυρά. Διαβάστε όλο το χρονικό της σφαγής εδώ.  

Η καταστροφή ήταν ολοκληρωτική. Ο Μύρμπεργκ άρχισε να τρέχει φέροντας τον οπλισμό του. Οι Τούρκοι παρότι είχαν κερδίσει τη μάχη δεν ήθελαν ούτε ένας να μείνει ζωντανός. Τον κυνηγούσαν διαρκώς από την Κωλιάδα άκρη (Άγιο Κοσμά) έως τον Πειραιά στον οποίο ο Μύρμπεργκ έφτασε τρέχοντας. Από το ύψος του λιμανιού του Φαναριού (σημερινό Μικρολίμανο) βούτηξε στη θάλασσα. Εκεί ξεδίπλωσε και μια ακόμα ικανότητά του, που μέχρι τότε δεν του είχε δοθεί η ευκαιρία να επιδείξει. Το κολύμπι! Άριστος κολυμβητής διένυσε από θαλάσσης μια τεράστια απόσταση και κατάφερε να φτάσει σε ελληνικά πλοία που βρίσκονταν στο στενό μεταξύ Πειραιώς και Σαλαμίνας. 

Το απίστευτο κατόρθωμα του Αυγούστου Μύρμπεργκ να τρέξει με όλο του τον οπλισμό από το σημείο της μάχης μέχρι τον Πειραιά και από εκεί να κολυμπήσει μέχρι το δίαυλο της Ψυτάλλειας δεν έμεινε απαρατήρητο. Την επομένη κιόλας ημέρα ο Αρχιστράτηγος των ελληνικών δυνάμεων ο Τσώρτς τον προβίβασε σε λοχαγό του ιππικού. 

Η συμμετοχή του Μύρμπεργκ στον ελληνικό αγώνα δεν ανακόπτεται σε καμία περίπτωση από την ήττα των ελληνικών όπλων έξω από τον Πειραιά. Ακολουθεί τη δύναμη του Φαβιέρου στη Χίο. Γίνεται μάλιστα ο έμπιστος άνθρωπος του Φαβιέρου και ο διαγγελέας του. 

Ο Σκωτσέζος Θωμάς Γκόρντον που ήταν από τους πρώτους που συμμετείχε στις επιχειρήσεις για την κατάληψη της Καστέλλας αλλά και στις υπόλοιπες μάχες του Πειραιά, φαίνεται ότι γνώριζε καλά τον Μύρμπεργκ. Έτσι γράφει για αυτόν στο ημερολόγιό του: 
"Άριστος και γενναιότατος μεταξύ των φιλελλήνων, θαυμαστός για τη σωματική του δύναμη, το παράστημα, την τόλμη αλλά και την ηθική του".    

Όταν ο Φαβιέρος θα φύγει αργότερα από την Ελλάδα, ο Μύρμπεργκ το 1829 θα διοριστεί φρούραρχος του κάστρου του Ναυπλίου, του Παλαμηδίου. Εκεί στο Ναύπλιο γρήγορα όπως γράφει ο Στέφανος Δάφνης, θα γίνει αγαπητός σε όλους τους κατοίκους. Ο Βασιλιάς Όθων τον τίμησε με έκταση γης στο Τολό "ως αμοιβή των υπηρεσιών του υπέρ της ελληνικής ελευθερίας". 

Εκτός αυτού όμως, ο Όθωνας επιθυμούσε την παρέα του Μύρμπεργκ και τον καλούσε συχνά για να ακούει τον περιπετειώδη τρόπο της διαφυγής του από τον Πειραιά. Ανάμεσα στις ιστορίες εκείνες ο Μύρμπεργκ αποκάλυψε και μια ακόμα περιπέτεια που είχε από την Αττική γη, εκείνη τη μακρά περίοδο που πολεμούσε τα στρατεύματα του Κιουταχή. 

Χωρίς να προσδιορίζει την περιοχή στο οποίο συνέβη το περιστατικό, στην αφήγησή του ο Μύρμπεργκ, είχε βρεθεί μονάχος, χαμένος από τους συντρόφους του σε ένα δάσος. Καλυπτόμενος από το σκοτάδι της νύχτας άκουγε τους Τούρκους να τον αναζητούν σπαθίζοντας και λογχίζοντας τους θάμνους σε περίπτωση που ήταν κρυμμένος κάποιος εκεί. Ο Μύρμπεργκ γνώριζε πολύ καλά ότι εάν έπεφτε ζωντανός στα χέρια των Τούρκων θα τον βασάνιζαν πριν τον σκοτώσουν. Γνώριζε ότι οι Τούρκοι διατηρούσαν μεγαλύτερο μίσος για τους ξένους που βοηθούσαν τους επαναστατημένους ραγιάδες. Τους άκουγε να περνάνε από δίπλα του και να σκοτώνουν αργά και βασανιστικά όσους Έλληνες ή Φιλέλληνες εύρισκαν κρυμμένους. Κρατούσε στα χέρια του σφιχτά τη πιστόλα με το δάχτυλο στη σκανδάλη αποφασισμένος να αυτοκτονήσει στην περίπτωση που τον ανακάλυπταν. Η νύχτα περνούσε αργά, βασανιστικά. Οι φωνές των Τούρκων διωκτών είχαν σταματήσει από ώρα να ακούγονται. Φαίνεται ο κίνδυνος είχε περάσει. Και ξαφνικά ένας θόρυβος από βήματα ακούστηκε πίσω του. Ενστικτωδώς ο Μύρμπεργκ γύρισε και πυροβόλησε το ένα και μοναδικό βόλι που διατηρούσε για τον εαυτό του. Το βόλι αυτό είχε καρφωθεί πάνω στο φορτίο που κουβαλούσε στη ράχη του ένα άλογο. Το φορτίο αυτό είχε προστατεύσει τη ζωή του αλόγου. Γρήγορα ο Μύρμπεργκ ελευθέρωσε το ζώο από το φορτίο του και καβάλησε ο ίδιος στη ράχη του. Το ένα και μοναδικό βόλι που προοριζόταν για τον εαυτό του, το έριξε στο άλογο το οποίο εξαιτίας του φορτίου του προστατεύτηκε και στάθηκε στη συνέχεια η αιτία της σωτηρίας του.    




Ο Μύρμπεργκ στην υπόθεση του ελληνικού αγώνα συνέβαλε λαμβάνοντας μέρος στις μάχες εναντίον των Τούρκων στην Εύβοια, στο Χαϊδάρι, στη Μουνιχία και στους Τρεις Πύργους, στο Νέο Φάληρο και στη Χίο. Ξεχώρισε για τη μεγάλη του γενναιότητα, τραυματίστηκε δύο φορές, ενώ λέγεται ότι έσωσε και τη ζωή του συνταγματάρχη Φαβιέρου, διοικητή των Φιλελλήνων. 

Όταν οι μάχες της επανάστασης τελείωσαν, επέστρεψε στο Ναύπλιο, το 1829 έγινε φρούραρχος του Παλαμηδίου, αξίωμα που κράτησε μέχρι το 1831, όταν παραιτήθηκε και έφυγε από την Ελλάδα.

Τον Αύγουστο του 1831 λοιπόν, ο Μύρμπεργκ αποφάσισε να φύγει από την Ελλάδα και να επιστρέψει στη μακρινή πατρίδα του. Ωστόσο ο πραγματικός σκοπός του δεν ήταν να φύγει οριστικά από την Ελλάδα, αλλά να επιστρέψει στη χώρα του για λίγο κι ύστερα να επιστρέψει πάλι. 

Μπήκε σε καράβι και επέστρεψε με όμοιο δρομολόγιο εκείνου που είχε έρθει. Πήγε στην Ισπανία από όπου πεζός πέρασε τα Πυρηναία όρη και έφτασε στην Γαλλία όπου συνάντησε τον παλαιό του αρχηγό τον Φαβιέρο! 
Η συγκίνηση των δύο παλαιών συμπολεμιστών ήταν έκδηλη. Σε αυτή τη συνάντηση ο Φαβιέρος ζήτησε από τον Μύρμπεργκ να τον βοηθήσει στην υπόθεση της Πολωνικής ανεξαρτησίας στην οποία είχε στρατευτεί και ο ίδιος. Εκείνη την εποχή οι Πολωνοί είχαν επαναστατήσει κατά των Ρώσων ζητώντας την ανεξαρτησία τους. Ο Μύρμπεργκ μη μπορώντας να αρνηθεί την πρόταση του φίλου του και παλαιού αρχηγού Φαβιέρου, δέχθηκε να παραλάβει επιστολές που προορισμό είχαν τους επαναστάτες Πολωνούς. 

Για να καταφέρει όμως να υλοποιήσει την υπόσχεσή του χρησιμοποίησε εκ νέου εκείνο το μοναδικό χάρισμα που τον είχε σώσει στην περίπτωση του Πειραιά. Το κολύμπι!

Ο Μύρμπεργκ έπεσε στον ποταμό Βιστούλα και πέρασε στην Πολωνία κολυμπώντας. Αν και ο ποταμός ήταν βαθύς και ορμητικός ο Μύρμπεργκ τον διέσχισε εύκολα και μάλιστα του φάνηκε πολύ εύκολο σε σχέση με την απόσταση που είχε καλύψει στον Σαρωνικό από την Καστέλλα έως σχεδόν την Ψυτάλλεια. 

Αλλά και στην Πολωνία όπου έφτασε ο Μύρμπεργκ νέες περιπέτειες τον περιμένανε. Πολέμησε γενναία στο πλευρό των Πολωνών αλλά συνελήφθη τελικώς από τους Ρώσους. 

Η τύχη καθώς φαίνεται βοηθάει τους τολμηρούς. Ο Μύρμπεργκ αιχμάλωτος πλέον οδηγείται σε στρατόπεδο διοικητής του οποίου ήταν ο Βλαδίμηρος Σταβάνωφ. Επρόκειτο για έναν Ρώσο του οποίου η μητέρα ήταν Φιλανδέζα. Ο Σταβάνωφ είχε βρεθεί κάποτε με τη μητέρα του στη Φιλανδία και είχε φιλοξενηθεί στο σπίτι από τον πατέρα του Μύρμπεργκ! Ο Σταβάνωφ τον βοήθησε να δραπετεύσει και μετά πολλά επέστρεψε με τα πόδια στο Παρίσι και στον φίλο του Φαβιέρο!

Ο Αύγουστος Μύρμπεργκ έφτασε μέχρι Ταγματάρχης του Σουηδικού στρατού και πέθανε στις 31 Μαρτίου του 1867. Οι κακουχίες του πολέμου τον είχαν κάνει να φαίνεται γέρος παρά το γεγονός ότι ήταν μόλις 68 ετών όταν πέθανε. 

Ο Μύρμπεργκ τα τελευταία χρόνια της ζωής του στον γενέθλιο τόπο του στη Φιλανδία εξιστορούσε τις περιπέτειές του, τις μάχες της Μουνιχίας (Καστέλλας) και τον τρόπο που κατάφερε να διαφύγει κολυμπώντας έως την Ψυτάλλεια. Μιλούσε για τις προσωπικότητες της Ελλάδας, για τον Καραϊσκάκη και τα παλληκάρια του που αποδεκατίστηκαν ύστερα από το θάνατό του στη Μάχη του Ανάλατου. 

Ο Μύρμπεργκ κηδεύτηκε στο κοιμητήριο του Αγίου Ιωάννου Στοκχόλμης. Η μαρμάρινη ταφόπλακα του μνήματός του αναγράφει τους τρεις τόπους στους οποίους αγωνίστηκε. Ισπανία, Ελλάδα, Πολωνία.




Αν και το όνομα του Μύρμπεργκ ταυτίστηκε με την πόλη του Ναυπλίου καθώς υπήρξε φρούραρχος του Παλαμηδίου, η πολεμική του δράση στην κορυφαία της μορφή θα πρέπει να αναζητηθεί στις πλαγιές της Καστέλλας και στις εκτάσεις του Νέου Φαλήρου.   

Η περίπτωση του Μύρμπεργκ δεν είναι η μοναδική περίπτωση Φιλανδού Φιλέλληνα στην Ελλάδα. Μια ακόμη περίπτωση συναντούμε και στην μαρτυρική πόλη του Μεσολογγίου, όπου βρίσκεται ένα μνήμα που αφορά στον Γουσταύο Αδόλφο Σαςς (Gustav Adolf Sass).

Και στον δεύτερο αυτό Φιλανδό, εμπλέκεται και πάλι ο Πειραιάς. Το μνήμα αυτού του Φιλέλληνα κατασκευάστηκε δαπάνη του Ευγένιου Ευγενίδη ο οποίος διατηρούσε στον Πειραιά το ναυτιλιακό πρακτορείο με την επωνυμία Σκανδιναυικό Πρακτορείο Εγγύς Ανατολής. Στις 16 Απριλίου του 1938 έγιναν τα επίσημα αποκαλυπτήρια του μνήματος για τον Φιλέλληνα Φιλανδό Αδόλφο Σαςς.  



Διαβάστε επίσης:


Στα παλικάρια του Καραϊσκάκη (Μάχη του Φαλήρου)




RUPERT BROOKE- Ο ποιητής της Σκύρου (ΙΙ)

RUPERT BROOKE- Ένας Άγγλος ποιητής στη Σκύρο




if i should die, think only this of me: That there's some corner of a foreign field That is for ever England "Αν πρέπει να πεθάνω, σκεφτείτε μόνο αυτό για μένα ότι υπάρχει κάποια γωνιά μιας γης εξωτερικού Αυτή θα είναι για πάντα Αγγλία"
(Από το ποίημα Στρατιώτης)


Γιατί αναφερόμαστε στον Ρούπερτ Μπρούκ; Ποιος ήταν; Γιατί στη Σκύρο;
Γεννήθηκε στις 3 Αυγούστου του 1887 στην πόλη Ράγμπυ της Αγγλίας και πέθανε στις 23 Απριλίου του 1915 στη Σκύρο, μόλις σε ηλικία 27 ετών, ουσιαστικά θυσιάζοντας τη ζωή του για τα ιδανικά του περιέγραφε στα ποιήματά του. Ταξιδευτής όλου του κόσμου, είχε πάθος με τις γυναίκες, τον έρωτα, τις νότιες θάλασσες. Στενός φίλος της Βιρτζίνια Γούλφ παρότρυνε την αγγλική νεολαία να καταταγεί και να πολεμήσει εναντίον των Τούρκων στην Καλλίπολη κατά την διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Θα μπορούσε κάλλιστα να ταυτιστεί με τον Λώρενς της Αραβίας που έδρασε στην Ιορδανία και την Συρία την ίδια εποχή ή με τον μέγα άγγλο φιλέλληνα Λόρδο Βύρωνα. Ο θάνατός του πάνω στη νεότητά του ουσιαστικά σφράγισε και την αθανασία του. Τα επικά του γεμάτο ρομαντισμό ποίηματα παρέπεμπαν σε ιδανικά άλλων εποχών, σε ιπποτισμό, σε μάχες για τιμή και δόξα. Κατηγορήθηκε από πολλούς ότι αγνοούσε ουσιαστικά τη φρίκη του πολέμου. Από επιστολές όμως που έγραψε το 1914, στις οποίες περιέγραφε τις εμπειρίες του από την πτώση της Αμβέρσας φαίνεται ξεκάθαρα ότι γνώριζε την πραγματικότητα του πολέμου. Εκτός από ποιητής ήταν και εν μέρει πολιτικός με τον δικό του τρόπο. Ως σοσιαλιστής μάχονταν για τη μεταρρύθμιση του δικαίου προς όφελος των φτωχών. Εάν είχε ζήσει θα μπορούσε κάλλιστα να τον θυμόμαστε σήμερα ως πολιτικό εργατικών παρά ως ποιητή. Φαίνεται ότι στη σύντομη ζωή του είχε κάνει περισσότερα από ανθρώπους που ζουν ως τα βαθιά τους γεράματα. Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι είχε αποκτήσει και μία κόρη από τις περιηγήσεις του στις Νότιες Θάλασσες και συγκεκριμένα στην Ταϊτή, όπως και ότι πολλές γυναίκες και όχι μόνο, ήταν ερωτευμένες μαζί του από την συγκλονιστική του εξωτερική ομορφιά που προσέγγιζε την αρχαιοελληνική. Άλλωστε ήταν σημαντική προσωπικότητα σε μια ¨κοινωνία νεο-ειδωλολατρών" ζώντας κατά τα αρχαιοελληνικά πρότυπα, με διαμονή σε δάση, γενικά στη φύση, στην πεζοπορία και στην κατασκήνωση.
Ο ΜΠΡΟΥΚ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ
Κατετάγη εθελοντής με την έναρξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, τον αύγουστο του 1914 και λόγω της γνωριμίας που είχε με τον Ουίστον Τσώρτσιλ, προτίμησε το Βασιλικό Ναυτικό. Έλαβε μέρος με το εκστρατευτικό σώμα στην μάχη της Αμβέρσας. Αργότερα μετακινήθηκε με το πλοίο στο οποίο υπηρετούσε στα Δαρδενέλλια. Την εποχή εκείνη οι σύμμαχοι χρησιμοποιούσαν ελληνικά νησιά ως βάσεις για τις επιθέσεις τους εναντίον των Τούρκων. Μεταξύ Λήμνου και Σκύρου ο Μπρούκ έπαθε δηλητηρίαση αίματος λόγω τσιμπήματος κουνουπιού. Μεταφέρθηκε σε γαλλικό νοσοκομειακό πλοίο που βρίσκονταν στο Ναύσταθμο Τρεις Μπούκες Σκύρου στις 22 Απριλίου 1915. Ήταν μάλιστα και ο μόνος ασθενής επί αυτού του σκάφους, που βρίσκονταν εκεί ειδικά για την φροντίδα τραυματιών από την Καλλίπολη. Συνεπώς έλαβε όλη την ιατρική φροντίδα που απαιτείτο από δώδεκα ιατρούς. Όμως ο Μπρούκ είχε ιδιαίτερα αδύναμη κράση. Σε όλη την ζωή του ήταν πάντα άρρωστος από κάτι. Επαναλαμβανόμενες επιπεφυκίτιδες, κρυολογήματα, δηλητηριάσεις από φλεγμονές από κοράλλια της Ταϊτής, δυσεντερίες και ηλίαση. Ίσως μάλιστα την δηλητηρίαση αυτή να την είχε καιρό, για αρκετές εβδομάδες, πριν την άφιξή του στη Σκύρο. Στις 23 Απριλίου η θερμοκρασία του αυξήθηκε και έχασε τις αισθήσεις του. Πέθανε την ίδια μέρα αργά το απόγευμα.
Θάφτηκε σε ένα ελαιώνα στις τρεις Μπούκες Σκύρου λίγο πριν τα μεσάνυχτα. Η μοίρα του έφυγε νωρίς στις 6 το πρωί της επομένης. Τοποθετήθηκε στον τάφο του μια ελληνική επιγραφή που έλεγε

"Εδώ βρίσκεται ο υπηρέτης του Θεού, ανθυποπλοίαρχος του Βρεττανικού Ναυτικού, ο οποίος πέθανε για την απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους".


Ο τάφος που βλέπεται στην φωτογραφία στήθηκε μετά από χρόνια από τη μητέρα του ποιητή. Στον τάφο υπάρχει γραμμένο το πιο γνωστό του ποίημα "Ο Στρατιώτης". Η πρόσβαση στον τάφο του είναι εύκολη και μπορεί όποιος επιθυμεί ακόμα και σήμερα να πάει, αφού βρίσκεται έξω ακριβώς από την είσοδο του ναυστάθμου Σκύρου. Ο ελαιώνας υπάρχει και σήμερα.

Εκτός από τον τάφο τους στις Τρεις Μπούκες, υπάρχει και η πλατεία Μπρουκ στη Χώρα της Σκύρου με άγαλμα αφιερωμένο στην αιώνια ποίηση. Το άγαλμα φιλοτεχνήθηκε από τον Μ. Τόμπρο και λέγεται ότι είχε ως μοντέλο του τον τότε χορευτή Αλέξανδρο Ιόλα.
Στα αποκαλυπτήρια του αγάλματος έγιναν στις 5 Απριλίου 1931 και ήταν παρών και ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ελευθέριος Βενιζέλος.

Σήμερα υπάρχει στην Αγγλία η "κοινωνία του Ρούπερτ Μπρούκ" με φιλολογικές βραδιές αφιερωμένες στη μνήμη του. Ταξίδια οργανώνονται στη Σκύρο για τον σκοπό αυτό. Σχετικές πληροφορίες στο
www.rupertbrooke.com The Rupert Brooke Society

Προτεινόμενο Υλικό

  • Η Ποιητική Συλλογή του Ρούπερτ Μπρουκ, με Απομνημονεύματα του Edward Marsh (1928)
  • Οι Νέο-ειδωλολάτρες: Ο κύκλος της φιλίας και της αγάπης του Ρούπερτ Μπρουκ,
Paul Delaney (1987)

  • Ρούπερτ Μπρουκ, ζωή, θάνατος και μύθος, από τον Nigel Jones (1999)

Στο οχυρό της Ραφήνας




Στην αρχή ήταν οι καλοκαιρινές διακοπές, μετά η δύσκολη επιστροφή στους καθημερινούς ρυθμούς και μετά τι; Για κάποιο λόγο ο εαυτός μου αρνιόταν πεισματικά να με ακούσει. Κάθε μέρα που καθόμουνα μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή κοιτούσα πεισματικά το κενό. Ιδέες, σκέψεις και εικόνες περνούσαν από το μυαλό μου χωρίς ουσιαστικά να με προκαλούν να τις εκφράσω στο blog. Άχρωμη η επιστροφή μας στην καθημερινότητα, άχρωμες και οι γραμμές των σκέψεών μου που απλώνονταν μπροστά μου. Δραστηριότητα σαφώς υπήρξε που θα μπορούσε να με κάνει να γράφω ατέλειωτες αράδες. Εξερεύνηση στα εντυπωσιακά υπόγεια οχυρά της ραφήνας, κατασκευασμένα από τους γερμανούς για την επίβλεψη του παρακείμενου λιμένα, φίλοι που μας επισκέφτηκαν από το εξωτερικό, εκδρομές και διήμερα είτε μαζί τους είτε μόνοι, ένας πρωτότυπος αγώνας μπάσκετ στο γήπεδο του πορφύρα όπου από την μια ήταν κάποιοι από τους παίχτες της ομάδας του πορφύρα και από την άλλη οι ένοικοι μιας πολυκατοικίας και πολλά άλλα τα οποία ίσως κάποια στιγμή σας περιγράψω. Σήμερα όμως θα προσπαθήσω να σπάσω αυτό τον πάγο της διαδικτυακής απραξίας μου στέλνοντας σε σας εικόνες από το ξεχασμένο υπόγειο οχυρό της Ραφήνας για το οποίο σας μίλησα παραπάνω.
Σκοπός μου βέβαια δεν είναι να σας πω ότι ανακάλυψα κάτι σπουδαίο ή είμαι ο πρώτος που παρουσιάζω το ξεχασμένο αυτό οχυρό. Απλά χρόνια τώρα αγνοούσα την ύπαρξη αυτής της πραγματικά εντυπωσιακής κατασκευής για την οποία φαντάζομαι ότι πολλές ιστορίες θα υπάρχουν τόσο για την κατασκευή της όσο και για την μετέπειτα χρήση της.
Συνοπτικά η ιστορία του οχυρού της Ραφήνας ξεκινά την πρώτη Μαίου του 1941 με την είσοδο των Γερμανών στη Ραφήνα.

 Όπως χαρακτηριστικά περιγράφεται η ιστορία στο http://www.pistikidis.gr/oxir.php οι γερμανοί επιστράτευσαν όλους τους ραφηνιώτες από 16 έως 60 χρονών και τους υποχρέωναν σε αγγαρεία στην κατασκευή του οχυρού. Αυτό σήμαινε σκάψιμο των ορυγμάτων, άνοιγμα υπόγειων στοών και κατασκευή βάσεων πολυβολείων. Αυτά τα έργα βέβαια συνοδεύονταν από χτυπήματα με τα όπλα ή με καρδρόνια. Εσωτερικά του βουνού που κατασκευάστηκε το οχυρό υπήρχαν πέντε τεράστια κανόνια φερμένα καθώς έλεγαν από τη Γαλλία από την περίφημη γραμμή Μαζινό. Η θέση του οχυρού ήταν στρατηγική γιατί από το ύψωμα αυτό μπορούσαν να επιβλέπουν όλη την περιοχή από το Σχοινιά μέχρι το Πόρτο Ράφτη. Οι Γερμανοί έφυγαν από την Ραφήνα στις 12 Οκτωβρίου του 1944 αφού φρόντισαν πρώτα να μεταφέρουν τα πάντα από το εσωτερικό του. Στο τέλος μάλιστα το ανατίναξαν φεύγοντας. Η τεράστια αυτή έκρηξη που κατέστρεψε το μισό οχυρό, κατέστρεψε και τα υπόλοιπα πυροδοτικά καλώδια με αποτέλεσμα να μείνει αυτό που βλέπουμε εμείς σήμερα. Περπατώντας στο λόφο πάνω ακριβώς από το οχυρό βλέπεις ορύγματα, τάφρους, φυλάκια, σταύλους και άλλα οχυρωματικά έργα να παρουσιάζονται μπροστά σου κάτω από τα πυκνά δέντρα που σκεπάζουν τον λόφο. Από εκεί ατενίζεις όλη την ευρύτερη περιοχή καταλαβαίνοντας τον λόγο για τον οποίο αποφάσισαν οι Γερμανοί να φτιάξουν αυτό το έργο στο σημείο εκείνο. Η όλη κατασκευή είναι εύκολα προσιτή και μπορεί οποιοσδήποτε να την επισκεφτεί πηγαίνοντας στη Ραφήνα στο Λόφο του οχυρού όπως λέγεται σήμερα. Στην αρχή θα περάσετε κάποιες αθλητικές εγκαταστάσεις (γήπεδα τέννις κ.λ.π.) και στο δάσος που υπάρχει πίσω από αυτές θα δείτε τα εντυπωσιακά αυτά έργα που εμένα προσωπικά μου προκάλεσαν δέος γνωρίζοντας την ιστορία τους.

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"