Οι Γαριβαλδινοί στον Πειραιά

Η στολή του Βουλευτή Αντόνιο Φράττι που σκοτώθηκε στην Μάχη του Δομοκού (1897). Βρίσκεται σε Μουσείο της Ιταλίας. Κάτω δεξιά βλέπετε το σημάδι (κόκκινος κύκλος) όπου τον πέτυχε η βολίδα.

Γράφει ο Στέφανος Μίλεσης

Οι Γαριβαλδινοί ή Ερυθροχίτωνες (από το χρώμα του χιτώνιου που έφεραν), είχαν ιδρυθεί από τον Τζιουζέπε Γκαριμπάλντι (τον ήρωα της Ιταλικής Ανεξαρτησίας) το 1862.

Αποστολή τους ήταν η συνδρομή στις πολεμικές επιχειρήσεις λαών και κρατών που αγωνίζονταν για την ελευθερία τους.

Εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1866 όταν έφτασαν να στηρίξουν τον Αγώνα των Κρητών κατά των Τούρκων, αν και μόλις είχαν βγεί από τους αγώνες κατά των Αυστριακών για την Ιταλική Ένωση που έμεινε γνωστή ως Risorgimento.
Στον Πειραιά το 1882 εκτύπωναν λόγους προς τιμή του Ιωσήφ Τζιουζέπε Γκραριμπάλντι για τη συμμετοχή του στην απελευθέρωση της Κρήτης. Που να φαντάζονταν ότι αργότερα ο γιός του Ριτσιόττι θα συμμετείχε άλλες τρεις φορές σε απελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων (Πλατεία Θεμιστοκλέους, Λεωφόρος Μιαούλη 15. Εν Πειραιεί)

Όταν ο Τζιουζέπε Γκαριμπάλντι πέθανε, την ηγεσία των Γαριβαλδινών ανέλαβε ο γιός του Ριτσιόττι  Γκαριμπάλντι ο οποίος τρεις φορές έλαβε μέρος στο πλευρό των Ελληνικών Δυνάμεων το 1897 το 1912 και το 1914. Έτσι μαζί με τη συμμετοχή του πατέρα του οι Γαριβαλδινοί πολέμησαν σε τέσσερις διαφορετικούς πολέμους για την ελευθερία της Ελλάδας.  

Ο Πόλεμος του 1897: 

Ο Ριτσιόττι Γκαριμπάλντι (δεξιά), βρίσκεται στο Λιμάνι του Πειραιά, προκειμένου να υποδεχθεί τους Ιταλούς Ερυθροχίτωνες που καταφτάνουν με το ατμόπλοιο ΣΑΜΟΣ υπό την Διοίκηση του Αντισυνταγματάρχη Μπολτίνι. Πλήθος πειραιωτών τους αγκαλιάζει και τους υποδέχεται θερμά. Μεταξύ των Ιταλών Γαριβαλδινών βρίσκονται και 8 Βουλευτές του Ιταλικού Κοινοβουλίου.
 
Ο Ριτσιόττι Γκαριμπάλντι βλέποντας το πλήθος του κόσμου που είχε συγκεντρωθεί στο Λιμάνι του Πειραιά για την υποδοχή, του μίλησε για να του πει ότι "ήρθαμε για να πολεμήσουμε στο πλευρό του Ελληνικού Λαού και να χύσουμε το αίμα μας μαζί με το τιμημένο αίμα των Ελλήνων υπέρ της ελευθερίας και υπέρ των υπόδουλων αδελφών μας".

Δυστυχώς όλοι γνωρίζουμε την έκβαση του πολέμου του 1897 που ονομάστηκε "ατυχής" από τις συνεχείς ήττες του Ελληνικού Στρατού. Οι Γαριβαλδινοί πολέμησαν για τελευταία φορά σε αυτό τον πόλεμο στην μάχη της Δομοκού (5 Μαΐου) που κράτησε 24 σχεδόν ώρες και στην οποία διακρίθηκαν για τον ηρωϊσμό τους και όπως προαναφέραμε τραυματίστηκε ο βουλευτής Αντώνιο Φράττι και αργότερα πέθανε (σχετική αναφορά στην λεζάντα της πρώτης φωτογραφίας)


Στις μάχες του 1897 είχε λάβει μέρος με τους Γαριβαλδινούς και ο κόμης Αλέξανδρος Ρώμας (βουλευτής Ζακύνθου). Όσοι έλαβαν μέρος στις μάχες του 1897 έμειναν στην αφάνεια από την ελληνική πολιτεία κουβαλώντας στις πλάτες τους μια ήττα που δεν ήταν δική τους αλλά της κακής οργάνωσης του στρατού και του κράτους.
Ο Πειραιώτης Γεώργιος Κασσιμάτης εθελοντής Γαριβαλδινός, στερούμενος μέσων συντηρήσεως, παρακαλά για μια θέση εργασίας. Η ντροπή της ήττας μετακυλίστηκε άδικα στις πλάτες των μαχητών
Οι Γαριβαλδινοί καταλάμβαναν την δεξιά πλευρά του Ελληνικού Στρατού στην μάχη του Βελεστίνου και ξεχώρισαν για την γενναιότητά τους αν και ολιγάριθμοι (La Bataille de Velestino)


  
 Ο πόλεμος του 1912:

 Με την κήρυξη του Βαλκανικού Πολέμου του '12, ο Γκαριμπάλντι έρχεται τηλεγραφικώς σε συνεννόηση με τον Βουλευτή Ζακύνθου Αλέξανδρο Ρώμα (γαριβαλδινό μαχών 1866-67 και 1897) και αποφασίζουν να καταρτίσουν σώμα ερυθροχιτώνων. Ο Ρώμας (φλέγεται από πατριωτισμό αν και 53 ετών τότε), διαθέτει ένα σπίτι στην Πατησίων 26 και μέσω αγγελίας εφημερίδας ανακοινώνει το γεγονός. Αμέσως στο οίκημα της Πατησίων προσέρχονται πάνω από 3.000 άνδρες. Ο Ρώμας είναι υποχρεωμένος κατά την παράδοση (που θέλει τους Ερυθροχίτωνες να σχηματίζουν Σώμα Χιλίων) να εγγράψει γύρω στους 1000 (1200 για την ακρίβεια). Σε αυτούς συναντάμε κυρίως ερυθροχίτωνες βετεράνους του 1897 αλλά και σημαντικά ονόματα της ελληνικής κοινωνίας, όπως ο ποιητής και βουλευτής Κέρκυρας, Λορέντζος Μαβίλης (βετεράνος του 1897), ο γνωστός στον Πειραιά Γιώργος Χατζηκυριάκος της οικογένειας εργοστασιαρχών από τα Ψαρρά, ο Ιωάννης Θεοφιλάκης αθλητής σκοπευτής των Ολυμπιακών Αγώνων, ο Πειραιώτης Αλέξανδρος Βραχνός δικηγόρος και Δημοτικός Σύμβουλος Πειραιά, ο Λεωνίδας Μελετόπουλος, ο Αθανάσιος Νοταράς και πολλοί άλλοι. Η τότε κυβέρνηση δεν μπόρεσε να τους εξοπλίσει με Μάλινχερ αλλά με το ξεπερασμένο τύπο Γκρα.

Στις 20  Οκτωβρίου του 1912 ο Ριτσιώνη Γκαριμπάλντι ξαναποβιβάζεται στο γνώριμο για αυτόν Πειραιά για να συναντήσει τον "στρατό του" που γυμνάζεται στον προαύλιο χώρο του Πανεπιστημίου Αθηνών.  Εκεί τους συναντά και ο Ελευθέριος Βενιζέλος (Πρωθυπουργός και Υπουργός Στρατιωτικών).
Ξανακατεβαίνουν στον Πειραιά στις 26 Οκτωβρίου για να επιβιβαστούν σε δύο επιταγμένα ατμόπλοια με προορισμό το Λιμάνι του Βόλου. Από εκεί σιδηροδρομικώς για Λάρισα.
Στην συνέχεια θα προωθούνταν στο Μέτωπο της Ηπείρου. 
Οι Γαριβαλδινοί στο Λιμάνι του Πειραιά επιβιβάζονται σε δύο επιταγμένα ατμόπλοια με προορισμό τον Βόλο. Από εκεί θα πήγαιναν στο μέτωπο της Μακεδονίας
    
Ο Γκαριμπάλντι δεν τους ακολούθησε γιατί περίμενε να έρθουν εθελοντές και οι τρεις γιοί του, η σύζυγός του που προσέφερε υπηρεσίες ως Νοσοκόμα και η κόρη του επίσης νοσοκόμα. Ως νοσοκόμα μαζί τους ήταν και η Ασπασία Ράλλη κόρη του πρώην Πρωθυπουργού Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, ανηψιά του Ρωμά και σύζυγος του πολιτευτή Αττικής Ιωάννη Ράλλη.
Ο Ριτσιόττι Γκαριμπάλντι μαζί με τον γιό του Πιππίνο το 1912

Δεν είναι σκοπός της ανάρτησης η περιγραφή των μαχών, απλά αναφέρουμε ότι διακρίθηκαν στην Μάχη του Δρίσκου στην Ήπειρο όπου εκεί έπεσε νεκρός και ο Λοχαγός Λαυρέντιος (Λορέντζος) Μαβίλης.

   
 Περίμενα πολλές τιμές αλλά όχι και την τιμή να θυσιάσω τη ζωή μου για την Ελλάδα μου
(Λορέντζος Μαβίλης)

 Η θάνατος του Αλέξανδρου Ρώμα στην Καστέλλα:


Ο Αλέξανδρος Ρώμας με την στολή των Γαριβαλδινών

Μετά την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων η Βόρειος Ήπειρος να προσαρτηθεί στην Αλβανία, οι Ηπειρώτες έλαβαν τα όπλα και ο Ρώμας ξαναβρέθηκε πάλι επικεφαλής Γαριβαλδινών υπό την Διοίκηση της προσωρινής κυβερνήσεως της αυτόνομης Ηπείρου.
Μεγάλη επιτυχία του ήταν όταν απέκρουσε τους Αλβανούς έξω από το Αργυρόκαστρο και απέτρεψε την κατάληψή του. Το Αργυρόκαστρο ήταν τότε Πρωτεύουσαν της αυτόνομης Ηπείρου και έδρα της Προσωρινής κυβέρνησης. 

Όλες οι συμμετοχές του στις μάχες και οι κακουχίες είχαν αδυνατίσει την καρδιά του.  Έφτασε στον Πειραιά στις 7 Μαΐου του 1914 για να υποβληθεί σε σύντομο θεραπεία λόγω υψηλού πυρετού. Τον φιλοξένησε στο σπίτι του στην Καστέλλα ο γαμπρός του Κυριακούλης Μαυρομιχάλης. Ο πυρετός μια δείχνει να πέφτει και μια ξαναεπιστρέφει. Στις 10 Ιουλίου του 1914, η καρδιά του σταμάτησε να χτυπά. Ο θάνατος τον βρήκε στις 4 μ.μ. στην έπαυλη του Μαυρομιχάλη από "παραλυσία καρδίας". 
Μεταφέρθηκε στην οικία του επί της οδού Πατησίων 26 από όπου στην συνέχεια μεταφέρθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Ζάκυνθο.  
Η αναγγελία του Θανάτου του Αλέξανδρου Ρώμα στο σπίτι του γαμπρού του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη στην Καστέλλα, μόλις που καταλαμβάνει μισό μονόστηλο εποχής. Η υπόλοιπη σελίδα αποτελείτο από "σημαντικές" ειδήσεις όπως ομιλίες, περιοδίες πολιτικών εποχής και διαφημίσεις
Φωτογραφίες (από κινητό τηλέφωνο) της Έπαυλης του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη στην Καστέλλα εντός της οποίας πέθανε ο Γαριβαλδινός Αλέξανδρος Ρώμας





Πηγές:
Δημ. Χατζοπούλου "Οι Γαριβαλδινοί και η Μάχη του Δρίσκου" εκδοτικός οίκος Φέξη (1914)
Δημοσιεύματα Εφημερίδων Εποχής
Riccioti Garibaldi - Wikipedia
 
  

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"