Εμείς οι Πειραιώτες της Κατίνας Παξινού

Κατίνα Παξινού
Εμείς οι Πειραιώτες, όσο και ν΄ αλλάξουμε τόπο και κατοικία, όσο και να ξενιτευτούμε, έχουμε πάντα ένα επίμονο, αλλά αγαθό τοπικιστικό αίσθημα, που κρατάει τις παιδικές αναμνήσεις μας έντονες και ακέραιες. Και όχι μόνο τις παιδικές αναμνήσεις παρά και μιά δικαιολογημένη και ζωηρή πάντα υπερηφάνεια για την πρόοδο και την δραστηριότητα του μεγάλου επινείου στις ποικίλες του επιδόσεις, είτε εμπορικές, ναυτιλιακές και βιομηχανικές είτε καλλιτεχνικές.
Κάφε φορά που μου δόθηκε η ευκαιρία να παίξω στον Πειραιά, μια συγκίνηση αλλοιώτικη, μια ανυπόμονη τρυφερότητα, μια λαχτάρα και μια τρεμάμενη νοσταλγία με φέρνει στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου, που αντικρύζει το πατρικό μας σπίτι, αλλοίμονο σε ξένα χέρια τώρα στην οδό Γεωργίου Α΄.

Σαν παιδί το ΄βλεπα αυτό το θέατρο πρωί, μεσημέρι, βράδι σαν ένα καλό γείτονα, έναν αρχοντικό Πειραιώτη φιλοπρόοδο σαν τον πατέρα μου ή σαν ένα πολύπειρο φαροφύλακα να μου μειδιά προστατευτικά, φιλόφρονα, μα και κάπως ανήσυχα για το ανύποπτο λες τότε μέλλον που μου επεφύλασσε αυτές τις περιπετειώδεις μακροτάξιδες περιπλανήσεις σε ηλιόφωτες μέρες και σ΄ αστροφεγγιές και σιφούνια στα πέλαγα του τρομερού κι ευλογημένου θεατρικού επαγγέλματος.

Ο Πειραιάς μου μένει αλησμόνητος και τώρα σπάνια τον βλέπω, σαν κάποτε μπαρκάρω ή ξεμπαρκάρω για τα ξένα ή απ΄ τα ξένα στο λιμάνι του, σαν να γυρίζω τιμωρημένη απ΄ το σχολείο στ΄ αγαπημένο σπίτι, με λυμένη την κατσαρή πλεξούδα και την τσάντα ξεκλείδωτη και χοίνουσα και με πάντα χαμένο, ένα μολύβι, μια πλάκα σπασμένη, ή τώρα πια μια βαλίτσα, ένα παλτό και ένα δύο χρόνια ζωής που πάνε, φεύγουν και περνούν.

Σαν ξεμακραίνω για καιρό απ΄την Ελλάδα, η μνήμη του λιμανιού, του παλιού, όπως ήταν στα παιδικά μου, μ΄ ακολουθεί έτσι ανάλλαχτα, γαλήνια και γλυκύτατα πειθαρχημένα σαν θαλασσογραφία του Βολωνάκη ή σαν ένας βουρκωμένος στίχος του Πορφύρα, του Νιρβάνα ένα χαρούμενο γεμάτο σκώμμα και ποίηση χρονογράφημα ή ένα "κόκκινο πουκάμισο" του Σπύρου Μελά.
Με τον αξέχαστο Αιμίλιο Βεάκη, Πειραιώτη και αυτόν γέννημα και θρέμμα, καμαρώναμε -θυμάμαι- για το μικρό μα πλούσιο αυτό πάνθεο των Πειραιωτών διασήμων καλλιτεχνών, ποιητών και λογογράφων κι έτσι λες κι εμείς από φιλότιμο μην υστερήσουμε βάλαμε τα δυνατά μας, μεγάλος ηθοποιός αυτός, αρχάρια σχεδόν εγώ, πολιορκώντας τη φήμη από το αδύνατο ακόμα τότε οχυρό του Θεάτρου.

Ο Σπύρος Μελάς στάθηκε πολλές φορές σύντροφος και συμπολεμιστής στο οχυρό αυτό. Έγραψε έργα θεατρικά που άφησαν εποχή και τόνωσαν την πρωτοβουλία και την δημιουργικότητα των νεωτέρων θεατρικών συγγραφέων και συγκίνησαν το κοινό. Η ποικίλη δράση του στο Ελληνικό Θέατρο, παράπλευρα με την λογοτεχνική του αξία τον τοποθετούν στην κορυφή των διαλεκτών Πειραιωτών του πνεύματος....
Τώρα πια τον Πειραιά τον βλέπουμε αργά και που. Κι όμως ο Πειραιάς, όσο κι αν άλλαξε παραμένει αυτό που ήταν για μας πάντα. Το λίκνο και ο παλαιός φίλος.
Κατίνα Παξινού

Η Κατίνα Παξινού (Αικατερίνη Κωνσταντοπούλου), γεννήθηκε στον Πειραιά το 1900*. Το 1930 συγκρότησε θίασο μαζί με τον ήδη φτασμένο τότε Αιμίλιο Βεάκη (επίσης Πειραιώτη). Από το 1931 έως το 1940 ως πρωταγωνίστρια του Εθνικού Θεάτρου διακρίθηκε στην ερμηνεία αρχαίων τραγωδιών ως και των πλέον αντιπροσωπευτικών έργων του παγκόσμιου δραματολογίου.


Με την έναρξη του πολέμου, έφυγε στην Αμερική μαζί με τον σύζυγό της Αλέξη Μινωτή και το 1943 στην ταινία "Για ποιον χτυπά η καμπάνα" με πρωταγωνιστές τους Γκάρι Κούπερ και Ίνγκριντ Μπέρκμαν τιμήθηκε με Όσκαρ για τον 2ο γυναικείο ρόλο αυτόν της Πιλάρ.  




Η Παξινού στην απονομή του Όσκαρ το 1944

Πηγή: Πειραιεύς και τέχνη της Κατίνας Παξινού, από το Ημερολόγιο του Διονύσιου Πανίτσα.
*Στο ίδιο το ημερολόγιο πάντως η Παξινού αναγράφει ως ημερομηνία γεννήσεώς της το έτος 1899. 

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"