Στην Τερψιχόρη του Φακιολά




Του Στέφανου Μίλεση

Εξαιρετικώς ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση του μεγάλου μουσουργού Παναγιώτη Φακιολά ο οποίος το 1909 δημιούργησε στον Πειραιά την "Πειραϊκή Μαντολινάτα" που λειτούργησε αρχικώς έχοντας της έδρα της επί της Λεωφόρου Χαρίλαου Τρικούπη και κατόπιν εντός ενός κτηρίου που έγινε γνωστό σε όλο τον Πειραιά, καθώς έφερε το όνομα της πρώτης κόρης του αλλά και μιας από τις εννέα Μούσες, της Τερψιχόρης.

 Το Ωδείο της Τερψιχόρης ήταν τόσο γνωστό στην εποχή του, που αποτέλεσε τοπωνύμιο που μέχρι σήμερα οι παλαιότεροι το θυμούνται. 
- "Που πηγαίνεις για μπάνιο; 
- Κάτω από την Τερψιχόρη" έλεγαν, εννοώντας το παραλιακό σημείο μπροστά από το οίκημα του Ωδείου Τερψιχόρη. Άλλωστε το σπίτι του Φακιολά, ήταν και μέχρι σήμερα είναι, το μοναδικό οίκημα που βρίσκεται στην παραθαλάσσια πλευρά της Ακτής Θεμιστοκλέους (Πειραϊκής). Μάλιστα την εποχή που αναφερόμαστε η θάλασσα έφτανε σχεδόν μέχρι το σπίτι. Χαρακτηριστικό το οίκημα αυτό λοιπόν, για να ορίσει κάποιος το σημείο που βρίσκονταν, όπως άλλωστε και το γειτονικό τοπωνύμιο "στου Σκουλούδη" μερικά μέτρα πιο κάτω.




Το ωδείο Τερψιχόρη διεύθυνε για πολλά χρόνια ο ίδιος παλαίμαχος μαέστρος Παναγιώτης Φακιολάς (γνωστός ως Πάνος) και από τον ίδιο έχουν μάθει κιθάρα και μαντολίνο χιλιάδες Πειραιωτών. Όλοι μιλούσαν με σεβασμό για αυτόν και κανείς δεν υπήρχε που να εκφράσει παράπονο για την προσωπικότητά του ή το έργο του. Ο Πάνος Φακιολάς γεννήθηκε το 1876 και πέθανε το 1945. 


Τα χνάρια του Παναγιώτη Φακιολά, ακολούθησε ολόκληρη η οικογένειά του καθώς οι κόρες του Τερψιχόρη και Φιλομήλα Φακιολά έπαιζαν αξιοθαύμαστο πιάνο η πρώτη και βιολί η δεύτερη! Η επιλογή των οργάνων είχε γίνει με μέριμνα τη κάλυψη ολοκληρωμένης διδασκαλίας στο ωδείο.

Από τους γιους του Παναγιώτη Φακιολά, ο πρώτος ο Αναστάσιος έπαιζε επίσης πιάνο, ενώ ο δεύτερος ο Θεόδωρος (γνωστός ως Δώρος) έπαιζε φλάουτο. Και τα τέσσερα παιδιά του Παναγιώτη Φακιολά ήταν μουσικοδιδάσκαλοι στο Ωδείο της Τερψιχόρης.




Η "Πειραϊκή Μαντολινάτα" συνεργάζονταν συχνά με την "Πειραϊκή Χορωδία" δίνοντας από κοινού παραστάσεις στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς, σε μια προσπάθεια να αφυπνίσουν το επίνειο από τον λήθαργο που βρίσκονταν εξ αιτίας του μόνιμου προβλήματος, της γειτνίασης δηλαδή με την Αθήνα.

Στην μνήμη των παλαιότερων είναι ανεξίτηλα χαραγμένη η εποχή του ωδείου της Τερψιχόρης και κυρίως την εποχή λίγο πριν το ξέσπασμα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, όπου στην Διεύθυνση του ωδείου συναντούσε γιγαντιαίες προσωπικότητες στον χώρος του μουσικής διδασκαλίας όπως τον Θεόδωρο Μαργώνη, τον Χρήστο Ζακόπουλο, τον Γεώργιο Δαφνή κ.α.




Από το Ωδείο του Πάνου Φακιολά πέρασε και ο Γεώργιος Βώκος (1915-1988) ο γνωστός Πειραιώτης, απόγονος του Ανδρέα Μιαούλη που σε ηλικία 11 ετών χαρακτηρίστηκε παιδί θαύμα, δίνοντας συναυλίες κλασικής μουσικής με κιθάρα. Ο Βώκος από τον Φακιολά συνέχισε τις σπουδές του στον επίσης μεγάλο Μανώλη Καλομοίρη. 

Ο γιος του Πάνου Φακιολά, ο Δώρος Φακιολάς, πέθανε στις 7 Νοεμβρίου 1978 σε ηλικία 62 ετών. Καθώς διετέλεσε αρχιμουσικός της Δημοτικής Φιλαρμονικής Πειραιά, πέθανε με το όνειρο να την δει να ξαναλειτουργήσει, καθώς ο Σκυλίτσης την είχε καταργήσει!

Ο Δώρος Φακιολάς δίδαξε μουσική στην Γαλλική Σχολή Πειραιά "Σαιν Πωλ". Επίσης αναδιοργάνωσε της Φιλαρμονική και δημιούργησε και ορχήστρα πνευστών ποικίλης μουσικής. Όταν το 1969 η Φιλαρμονική σταμάτησε την λειτουργία της με διαταγή της κυβερνήσεως της επταετίας, ο Δώρος έφυγε για την Αμερική όπου συνάντησε τις αδελφές του που ήταν εγκατεστημένες εκεί. Έδωσε μάλιστα εκεί συναυλίες με τεράστια επιτυχία. Με τον θάνατο του Δώρου Φακιολά, έκλεισε για τον Πειραιά, το κεφάλαιο της μακράς παράδοσης της οικογενείας Φακιολά.


Φωτογραφία του Δημοσθένη Μπούκη του Γιάννη που απεικονίζει την φρικτή κατάσταση που βρίσκεται σήμερα το οικογενειακό μνήμα της οικογενείας Φακιολά, που τόσα προσέφερε στη μουσική και στον πολιτισμό του Πειραιά

Στο οίκημα της Τερψιχόρης, λειτούργησαν και λειτουργούν καταστήματα εστίασης εκμεταλλευόμενη τη μοναδική της θέση. Σήμερα ελάχιστοι ειδικά της νέας γενιάς γνωρίζουν την αρχική ονομασία του ακινήτου. Η καταιγίδα αλλαγής ονομάτων ειδικώς ξενικών (τι όμορφο όνομα να λέγονταν και σήμερα Τερψιχόρη!), έχει χτυπήσει και τον Πειραιά. Στην φωτογραφία που ακολουθεί βλέπετε την καινούργια πρόταση, για την παραλία Φρεαττύδας, μέρος της οποίας βρίσκεται μπροστά από την Τερψιχόρη...



Το γνωστό χαμογελαστό βραχοπρόσωπο, που βρίσκεται δίπλα στο κτήριο της Τερψιχόρης

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"