Στο παλιό υπαίθριο θεατράκι του Προφήτη Ηλία (1958)



Του Στέφανου Μίλεση

Στην δυτική πλευρά του λόφου, στον Προφήτη Ηλία, υπάρχουν μέχρι σήμερα, απομεινάρια από πέτρινα έδρανα που απαρτίζουν ένα ίχνος διαζώματος με την κλίμακά του. Είναι ότι απέμεινε, από το παλιό υπαίθριο θεατράκι του Προφήτη Ηλία. Λανθασμένα έχει καταγραφεί πως το υπαίθριο θεατράκι καταστάφηκε για να κτιστεί στην θέση του το Βεάκειο, αφού το πρώτο βρίσκεται δυτικά του λόφου, ενώ το δεύτερο στα ανατολικά του. Κάποιο πρωινό του 2013, κάτσαμε σε αυτά τα έδρανα με τον φίλο Δημήτρη Κρασονικολάκη και μεταφερθήκαμε νοερά στην εποχή που εκεί ανέβασε ο Δημήτρης Ροντήρης του "Πέρσες".

Κατασκευάστηκε το 1958 από τον τότε Δήμαρχο Πειραιά, Δημήτριο Σαπουνάκη. Ακολουθούσε την φυσική κατωφέρεια του λόφου, χωρίς να παραβιάζει αισθητικά στην διαμόρφωση του τοπίου. Η λειτουργία του θεάτρου εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 3 Οκτωβρίου 1958. Επρόκειτο περί υπαίθριου αμφιθεάτρου.

Το υπαίθριο θέατρο του Σαπουνάκη ακολουθούσε την κατωφέρεια του λόφου.
Σήμερα μόνο ελάχιστα διαζώματα έχουν απομείνει

Ο Δημήτριος Σαπουνάκης ως Δήμαρχος, είχε δώσει μεγάλη σπουδαιότητα στην πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη συνεργαζόμενος μεταξύ άλλων και με τον σκηνοθέτη Δημήτρη Ροντήρη στην ίδρυση του "Πειραϊκού Θεάτρου" το 1957. 

Επί δημαρχίας του συμμετείχε ενεργά στα πολιτιστικά δρώμενα και ο λογοτέχνης Νικηφόρος Βρεττάκος, που ως μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου συνέβαλε επίσης στην δημιουργία του συγκεκριμένου υπαίθριου θεάτρου. Η επίσημη ονομασία που έφερε ήταν "Υπαίθριο Θέατρο Δήμου Πειραιώς"
Στον διαμορφωμένο επί του λόφου θεάτρου, μπορούσαν να καθίσουν σχετικά λίγοι (400 άτομα), αλλά μπορούσαν να παρακολουθήσουν μια παράσταση (όρθιοι) γύρα στα 700 άτομα. 




Εκεί ο Δημήτρης Ροντήρης από την Παρασκευή 3 έως την Κυριακή 12 Οκτωβρίου του 1958, ανέβασε την παράσταση "Πέρσες" του Αισχύλου με την Ασπασία Παπαθανασίου και τον Ν. Δενδρινό, σε απόδοση-μετάφραση του Ιω. Γρυπάρη. 

Η Ασπασία Παπαθανασίου του 1958 σε παράσταση στο Δημοτικό θέατρο Πειραιά

Αυτή θεωρείται μια από τις σημαντικότερες παραστάσεις του Ροντήρη, καθώς ενώ τα δρώμενα της παράστασης διαδραματίζονταν την εποχή των Ελληνοπερσικών πολέμων, πίσω από την θεατρική σκηνή, κυριαρχούσε καθαρά το νησί της Σαλαμίνας που δόθηκε η ιστορική ναυμαχία. Ο Ροντήρης σε εκείνη την παράσταση έκανε κάτι πραγματικά πρωτοποριακό, καθώς δεν χρησιμοποιήσε σκηνικά παράστασης, αλλά μόνο το φυσικό σκηνικό του ορίζοντα!*


Μια μέρα πριν την έναρξη των παραστάσεων έγινε η γενική δοκιμή του έργου, ενώ όλες οι προηγούμενες δοκιμές είχαν γίνει εντός του Δημοτικού θεάτρου Πειραιώς. Μάλιστα συμφωνήθηκε σε περίπτωση κακοκαιρίας, η παράσταση να μεταφερθεί στο Δημοτικό θέατρο Πειραιά.  

Οι χορογραφίες της παράστασης ήταν της Λουκίας, η οποία είχε καταφέρει στις αρχαίες παραστάσεις να εισάγει στοιχεία φοκλορικά.

Αυτή είναι η φυσική θέα του θεάτρου. Το 1958 όμως αποτελούσε για τους θεατές μοναδικό πολιτιστικό γεγονός, καθώς ο σκηνοθέτης Δημήτρης Ροντήρης όταν ανέβασε του Πέρσες του Αισχύλου, δεν χρησιμοποιήσε καθόλου σκηνικά, αλλά την ίδια την Σαλαμίνα (στο βάθος) που συμμετείχε ως φυσικό σκηνικό στην εξέλιξη της παράστασης.

Η Παρασκευή 3 Οκτωβρίου 1958 δεν αποτέλεσε μόνο την πρεμιέρα της παράσταστης του Ροντήρη, αλλά και την πρώτη ημέρα λειτουργίας του νέου αυτού υπαίθριου δημοτικού θεάτρου. Την βραδιά εκείνη, πριν από την έναρξή της παράστασης, μίλησε ο Δήμαρχος Πειραιά Σαπουνάκης, ο τότε Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας κ. Γ. Ανδριανόπουλος και ο Ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς. Λίγο πριν ο Ροντήρης είχε κάνει ειδική αναφορά στον Δήμαρχο Σαπουνάκη λέγοντας "είναι παρήγορο να βλέπουμε τους Δημοτικούς Άρχοντες να στρέφουν την προσοχή τους και στα πνευματικά αιτήματα των δημοτών".

Δυστυχώς εκείνη η πρώτη παράσταση δεν ήταν κατ΄ αποκλειστικότητα των δημοσιογράφων όπως συμβαίνει σήμερα με τις "πρώτες". Παράσταση αποκλειστικά για τους κριτικούς και τους δημοσιογράφους είχε προγραμματισθεί για τις 11 Οκτωβρίου 1958, δηλαδή για την προτελευταία ημέρα των προγραμματισμένων παραστάσεων! 


Σπάνια φωτογραφία από την παράσταση "Πέρσαι" του Αισχύλου από το "Πειραϊκό Θέατρο" του Ροντήρη.  Ο χορός της Τραγωδίας σε χορογραφία της Λουκίας


Η λειτουργία του Υπαίθριου Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, 
αναγγέλθηκε στις εφημερίδες με το όνομα "Πειραϊκό Θέατρο" εκ του Πειραϊκού θίασου του Ροντήρη! 

Ωστόσο λίγο η ακαταστασία του καιρού που ήταν βροχερός, λίγο η μεγάλη ζήτηση και οι διαμαρτυρίες που υπήρχαν για το σύντομο των παραστάσεων, ανάγκασαν τους συντελεστές να μεταφέρουν το έργο από το Υπαίθριο στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά! Έτσι ουσιαστικά δόθηκαν μόνο 8 παραστάσεις στο υπαίθριο. Οι "Πέρσες" ανέβηκαν στο Δημοτικό Θέατρο όπου παίζονταν εκτός προγραμματισμού μέχρι και τις 2 Νοεμβρίου 1958! 


2 Νοεμβρίου 1958, Πέρσες στο Δημοτικό Θέατρο



Όμως η παράσταση που παρακολούθησαν τελικώς οι δημοσιογράφοι ήταν από το κλειστό Δημοτικό θέατρο. Με λύπη γράφουν οι εφημερίδες τις επόμενες μέρες:

"Η τραγωδία είναι ότι η μεταβολή του καιρού δεν μας επέτρεψε να δούμε τους Πέρσες, στο υπαίθριο θέατρο της Καστέλλας. Στον κλειστό χώρο και στην περιορισμένη σκηνή του Δημοτικού θεάτρου, δεν είναι δυνατόν, παρά να είναι διαφορετική η εντύπωση".

Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που είναι πολύ δύσκολο να βρει κάποιος φωτογραφίες από τις παραστάσεις του υπαίθριου. 

Η τραγωδία "Πέρσες" είχε την ιδιομορφία ότι η υπόθεσή της ανάγονταν σε ένα σύγχρονο του Αισχύλου γεγονός, και Περσική εισβολή, στην αντιμετώπιση της οποίας έλαβε ενεργό μέρος ο ίδιος ο Αισχύλος. 

Η ίδια παράσταση δόθηκε τον επόμενο χρόνο (1959), στην Γιουγκοσλαβία και τότε Δυτική Γερμανία χωρίς όμως την μαγεία που προσέφερε εκείνο το υπαίθριο θεατράκι του Σαπουνάκη.

Το υπαίθριο θεατράκι σταμάτησε την λειτουργία του το 1968, καθώς ανεγέρθηκε στα ανατολικά του λόφου το σημερινό Βεάκειο θέατρο (τότε Σκυλίτσειο). Ο Σκυλίτσης δεν ήθελε να υφίσταται δίπλα στο τεράστιο σε διαστάσεις θέατρο που κατασκεύασε, ένα άλλο έστω και πολύ μικρό, που ήταν κατασκευασμένο μάλιστα από Δήμαρχο σοσιαλιστικής ιδεολογίας.

Λίγο πριν την διαμόρφωσή του σε πάρκο στο θεατράκι έκανε κάποιες εμφανίσεις και η Δώρα Στράτου.


*: Ακόμα και εάν δεν υπήρχαν μέχρι σήμερα τα ελάχιστα απομεινάρια από το θεατράκι, πάλι θα προέκυπτε εκ της λογικής η λανθασμένη αντίληψη ορισμένων συγγραφέων, ότι το θεατράκι βρισκόταν στην θέση του Βεάκειου. Πώς θα ήταν δυνατόν να επιλεγεί από τον Ροντήρη ως φόντο η Σαλαμίνα, αφού το νησί δεν είναι ορατό, από την άλλη πλευρά του λόφου!

Πηγές:
-Ιστορία Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά (ΜΠΡΕΝΤΑΝΟΥ-ΑΞΑΡΛΗ), (Εκδόσεις Νέος Κύκλος, 2013) 
- Ψηφιακές Εφημερίδες Βουλής των Ελλήνων

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"