Το θέατρο Τσόχα στην Καστέλλα



Του Στέφανου Μίλεση


Το όνομα του επιχειρηματία Αναστασίου Γ. Τσόχα (1840-1904) έμεινε στην ιστορία του Πειραιά από το γνωστό θέατρο του Τσόχα, καθώς για χρόνια ολόκληρα υψωνόταν επιβλητικά στην Καστέλλα, πάνω από την Ακτή του Τσοκαρόπουλου (από την γνωστή μπυραρία) όπως την αποκαλούσαν τότε την συγκεκριμένη παραλία πλησίον της πλατείας Αλεξάνδρας οι Πειραιώτες. 

Ιδρυτής του ήταν ένας πετυχημένος επιχειρηματίας Αθηνών ο Τσόχας. Δεν επρόκειτο για ένα τυχαίο πρόσωπο καθώς εκτός από πετυχημένος επιχειρηματίας ήταν και Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων.

Αναστάσιος Τσόχας


'Οταν γύρω στο 1881 έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του στην μικρή ακόμη πόλη του Πειραιά δεν ήταν στην Καστέλλα αλλά στο Πασαλιμάνι! Εκείνη την εποχή όλη η Καστέλλα ήταν ένας γυμνός λόφος και μόνο η πλευρά προς το λιμένα της Ζέας είχε οικοδομηθεί από τον Τσίλερ με τις γνωστές επτά επαύλεις του στην σειρά. Λίγο πριν την εμφάνιση του Τσόχα, το 1878 η τότε Βασιλική οικογένεια είχε χρησιμοποιήσει τα νεόδμητα αρχοντικά του Τσίλερ για να κάνει τις θερινές της διακοπές. Έτσι λίγο ο Τσίλερ με τα πανέμορφα αρχοντικά του, λίγο η εκεί παραμονή του Γεωργίου Α΄ και της Όλγας, λίγο τα λουτρά (θαλάσσια μπάνια) στο Πασαλιμάνι, δεν άργησαν να τραβήξουν την προσοχή του Τσόχα, που άδραξε την οικονομική ευκαιρία που του παρουσιαζόταν και δημιούργησε ένα παραλιακό καφωδείο στο Πασαλιμάνι, δίπλα στις μπανιέρες.  

Περίπου απέναντι από την σημερινή Πλατεία Κανάρη που τότε καλείτο Πλατεία Δημοτικών Λουτρών, ο Τσόχας έστησε στην κυριολεξία πάνω στην θάλασσα, σε μια ξύλινη εξέδρα το θερινό καφωδείο του λοιπόν που αμέσως έγινε γνωστό, καθώς τραγουδούσαν κάθε βράδυ τρεις «Γαλλίδες αοιδοί» που με τις τολμηρές εμφανίσεις τους προκαλούσαν τα ήθη της εποχής. Βλέποντας ο Τσόχας την επιτυχία του καφωδείου του, δεν άργησε να φέρει και Ιταλίδες και Ουγγαρέζες δημιουργώντας ίσως ένα από τα πρώτα «βαριετέ» στην Ελλάδα.

 Όλη η κοσμική Αθήνα και ο Πειραιάς συνέρεε τα βράδια του Καλοκαιριού στο Καφωδείο του Τσόχα. Το πήρε λοιπόν κι αυτός απόφαση πως επρόκειτο για μοναδική επιχειρηματική ευκαιρία και έκτισε το θέατρο στον λόφο της Καστέλλας με το οποίο ταύτισε και το όνομά του. Το θέατρο Τσόχα που κτίστηκε σε σχέδια επίσης του Τσίλερ φαίνεται πως ολοκληρώθηκε το 1884. 



Στις 1 Φεβρουαρίου του 1886 εμπρηστές το έκαψαν. Παρότι έβρεχε καταρρακτωδώς το θέατρο το αποκαλούμενο "Κόσμημα των βουνών" όπως το έλεγαν, αποτεφρώθηκε ολόκληρο! Ο Τσόχας όμως που το είχε ασφαλισμένο ξανασήκωσε ακριβώς το ίδιο!  Αυτός ήταν ο Τσόχας, που αμέσως σε πείσμα όλων δε άργησε να φέρει στην σκηνή του ότι καλύτερο κυκλοφορούσε στην Ελλάδα. 

Είδηση περί πυρπολήσεως του Θεάτρου Τσόχα (1886)


Από εκεί παρέλασαν Ιταλικές όπερες, μουσικοί θίασοι, του Παπαϊωάννου, του Δράμαλη, της Έλσα Ένκελ, του Αλεξιάδη, του Παντόπουλου, της Ευαγγελίας Παρασκευοπούλου. Στα ιστορικά δρώμενα εκείνης της εποχής έχει καταγραφεί η συρροή κόσμου και κυρίως οι μακριές σειρές από Λαντώ (άμαξες με άλογα) που στάθμευαν στην νεοδημιούργητη τότε Πλατεία Αλεξάνδρας. Οι Πειραιώτες που έδιναν παρατσούκλια στα πάντα δεν άργησαν να τις βαπτίσουν κι αυτές, με το παρατσούκλι «Καουτσούκ» καθώς με αυτό το υλικό είχαν ντυμένες τις ρόδες τους!  

 Το 1899 κυριαρχεί η μονομαχία μεταξύ του Θεάτρου Διονυσιάδου στο Πασαλιμάνι που ανεβάζει την κωμωδία του Λάσκαρη "Μαλιά Κουβάρια" με το θέατρο Τσόχα που ανεβάζει τον Σταύρο Πλυτζανόπουλο "Η Θεία του Καρόλου". Και ενώ ο κόσμος μοιράζεται ανάμεσα στις δύο παραστάσεις το θέατρο Τσόχα πετά εμβόλιμα την πρώτη παράσταση κινηματογράφου στον Πειραιά! Ήταν ο κινηματογράφος των αδελφών Ψυχούλη.




Στις 28 Μαΐου 1900 το Θέατρο Τσόχα ανακοινώνει την λειτουργία του για πρώτη φορά ηλεκτροφώτιστο! Στην αναγραφή των παραστάσεων, προηγείται η φράση "Απόψε καλούνται οι Πειραιείς, εις έκτακτον καλλιτεχνικήν απόλαυσιν!"

Το 1904 ανακοινώνεται πως ο Αναστάσιος Τσόχας πέθανε στην Αίγυπτο. Τις θεατρικές επιχειρήσεις αναλαμβάνει ο γιος του Κωνσταντίνος Α. Τσόχας συνεχίζει τις προσπάθειες να εισάγει ξένους θιάσους μελοδράματος στην Ελλάδα.  


Η Περίοδος του Αρνιώτη!

 Ακόμη και ο θρυλικός θιασάρχης Λεωνίδας Αρνιώτης διετέλεσε θιασάρχης και θεατώνης του θεάτρου Τσόχα. Και λέω θρυλικό καθώς έκανε ότι μπορούσε να φανταστεί κανείς, προσελκύοντας πλήθη κόσμου, κι ας έκανε τρέλες τις περισσότερες φορές! Από το 1902 έως το 1908 εμφανίστηκε πολλές φορές στην συγκεκριμένη σκηνή.

Στο θέατρο Τσόχα σε κάποια βραδινή παράσταση (το 1907) είχε ανεβάσει στην σκηνή εκπαιδευμένους σκύλους, να κάνουν επιδείξεις πειθαρχίας! Όταν χρόνια αργότερα το 1915 επιχείρησε να ανεβάσει την ίδια παράσταση στο Λονδίνο, εισήχθηκε σε δίκη και καταδικάσθηκε ως βασανιστής ζώων.    

Θέατρο Τσόχα - Παράσταση Θιάσου Αρνιώτη (Ιούνιος 1904)

Λέγεται έκανε το όνομά του γνωστό όταν το 1908 δήλωσε πως θα πετάξει με αεροπλάνο για πρώτη φορά στην Ελλάδα! Κόσμος κατά χιλιάδες συγκεντρώθηκε στο Τατόι, όπου ο Αρνιώτης εμφανίστηκε με μονοπλάνο να ανυψώνεται για μόνο δύο μέτρα από το έδαφος! Παρά τις προσπάθειές του δεν τα κατάφερε για περισσότερο. Ο ίδιος τότε είχε δηλώσει πως θα τα κατάφερνε αργότερα από θαλάσσης. Έτσι το 1910, εμφανίζεται να κάνει νέα απόπειρα χωρίς επιτυχία, στο Νέο Φάληρο αυτή την φορά. Λέγεται ωστόσο πως η εμφάνιση του Αρνιώτη με το αεροπλάνο "Μπλεριώ" του 1908 ήταν στην ουσία η πρώτη εμφάνιση αεροπλάνου στην Ελλάδα έστω κι αν επρόκειτο περί αεροπλάνου που δεν πετά! Αυτός ο Αρνιώτης λοιπόν έστω κι έτσι είχε καταφέρει να δημιουργήσει μεγάλο ντόρο γύρω από το όνομά του. 

Η παρακμή:

Στο μεταξύ όμως χρόνια πριν, είχε αρχίσει η ανάπτυξη του Νέου Φαλήρου. Και ήταν τόσο ραγδαία και τόσο εντυπωσιακή που έπληξε όχι μόνο το Θέατρο του Τσόχα, αλλά και ολόκληρη την πόλη του Πειραιά, καθώς από την Εταιρεία των Σιδηροδρόμων Αθηνών Πειραιώς, οι Αθηναίοι μπορούσαν να προσεγγίζουν πολύ εύκολα στο Νέο Φάληρο και κυρίως πολύ φθηνά. Έτσι σταμάτησαν τα πήγαινε-έλα με τα πανάκριβα κόμιστρα των νοικιασμένων Λαντώ. Άλλωστε μαζί με το φθηνό εισιτήριο του σιδηροδρόμου μπορούσαν να βγάλουν από το ίδιο γκισέ του σταθμού και το εισιτήριο του θεάτρου του Νέου Φαλήρου! Και δεν έφτανε μόνο αυτό, αλλά κι όταν οι παραστάσεις αργούσαν να τελειώσουν υπήρχαν αμαξοστοιχίες που τους περίμεναν να τελειώσουν και τους εξασφάλιζαν άνετη επιστροφή. 

Έτσι περίπου μέχρι τον πόλεμο του 1912-13 τελειώνει και η αρχοντική περίοδος του θεάτρου Τσόχα. Έκτοτε έγινε γνωστό ως «Πειραϊκό», άλλαζε διαρκώς χέρια, φιλοξενούσε κατά καιρούς θεατρικά μπουλούκια, έγινε κινηματογράφος μέχρι και πίστα πατινάζ! Σταδιακά έπεσε στην αφάνεια και μόνο η ίδια η κατασκευή έμεινε  να θυμίζει τα παλιά μεγαλεία κι αυτό με δυσκολία, καθώς οι πειραματισμοί που είχαν κάνει πάνω του οι διάφοροι επιχειρηματίες το είχαν γδύσει από τις περίτεχνες αρχιτεκτονικές του διακοσμήσεις. 

Θέατρο Πειραϊκόν (Πρώην Τσόχα) - Από την Κυριακή 31 Δεκεμβρίου 1933 στις 9 το πρωί το πρώην θέατρο θα λειτουργεί ως πίστα για Πατινάζ!


Το καλοκαίρι του 1948 ένας εκ των επιχειρηματιών είχε καταφέρει να πετύχει την κάθοδο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για σαράντα παραστάσεις εκεί! Είχε αναπτύξει και 1.100 θέσεις και όλα έδειχναν πως το παλιό θέατρο θα αναστηνόταν ξανά! Δυστυχώς η ανάσταση δεν ήρθε, στην συνέχεια λειτούργησε ως κινηματογράφος με το όνομα «Αελλώ» έστω κι αν κατά καιρούς κάποιοι θίασοι εμφανίζονταν σ΄ αυτό. 

Σήμερα στην οδό Καρατζά στην Καστέλλα ένα σχολικό συγκρότημα βρίσκεται στην θέση του. 

1 σχόλιο:

Emm είπε...

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η ιστορία τού Θεάτρου Τσόχα! Πόσες αναμνήσεις σε μάς πού μεγαλώσαμε -κυριολεκτικά μέσα σε αυτό.Τότε λειτουργούσε ως θερινό σινεμά αλλά τίς Κυριακές φιλοξενούσε ποικίλες δραστηριότητες ( Τα καλλιστεία ,τούς αγώνες ΚΑΤΣ ( Γριμπίρης εναντίον Moralino κ. α.) Θυμάμαι ακόμη παράσταση τής Λυρικής Σκηνής με "Παλιάτσο"Το τέλος τής παιδικής ευδαιμονίας τού καλοκαιριού σηματοδοτούσε η συγκέντρωση -αποθήκευση των καθισμάτων καί οι πρώτες φθινοπωρινές στάλες τής βροχής...

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"