Όταν ο Τρότσκι φτάνει στον Πειραιά (1932)

του Στέφανου Μίλεση

Μόλις που έχει ξημερώσει στο λιμάνι του Πειραιά, δεν ήταν ακόμα ούτε έξι το πρωί, όταν πλήθος ατόμων άρχισε να συγκεντρώνεται στην προκυμαία όπου αναμενόταν η άφιξη του πλοίου «Πράγα» από την Κωνσταντινούπολη. Τα άτομα που με την πρωινή τους παρουσία ξάφνιαζαν τους περαστικούς, αφού φαινόταν ξεκάθαρα ότι δεν είχαν καμία σχέση με τη λειτουργία του λιμανιού,  εκπλήρωναν διαφορετικούς σκοπούς επίσκεψης. 

Κάποιοι εξ αυτών ήταν αστυνομικοί, άλλοι δημοσιογράφοι, ενώ οι περισσότεροι ήταν αριστεροί αντιθέτων όμως ιδεολογιών που προς στιγμή φάνηκε ότι θα βιαιοπραγήσουν ο ένας έναντι του άλλου. Από τη μια ήταν κομμουνιστές που ο τοπικός μηχανισμός είχε ειδοποιήσει να συγκεντρωθούν εκεί, με αποστολή την αποδοκιμασία, ενώ από την άλλη υπήρχαν αριστεροί που είχαν καταφτάσει για να καλωσορίσουν τον επιβάτη του πλοίου που σε λίγο θα έφτανε, για τον οποίο όλοι είχαν συγκεντρωθεί. 

Επρόκειτο για έναν επιβάτη που ταξίδευε χρησιμοποιώντας τουρκικό διαβατήριο, παρότι δεν ήταν Τούρκος και αυτό άλλωστε το φανέρωνε και μια μικρή ένδειξη που υπήρχε πάνω στο διαβατήριό του που έγραφε ότι «στον κάτοχο του φέροντος δεν έχει αναγνωριστεί η τουρκική ιθαγένεια». 

Άκουγε στο όνομα  Φλερί Σεντάφ ο οποίος στις 7 η ώρα της 16 Νοεμβρίου του 1932 θα έφτανε συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Ναταλία Σεντάφ στον Πειραιά. Επρόκειτο βεβαίως για τον Λέων Τρότσκι και τη σύζυγό του Ναταλία Σέντοβα - Τρότσκι, των οποίων την παρουσία αγνοούσε ακόμα και ο ίδιος ο Πλοίαρχος του «Πράγα» ο οποίος θα το μάθαινε λίγο αργότερα, όταν ένα ραδιοτηλεγράφημα του πρακτορείου «Ρόιτερ» θα τον ενημέρωνε. 

"Ο υπό δυσμένεια σύντροφος έφτασε στον Πειραιά"

Οι Τούρκοι είχαν φροντίσει να εκδώσουν διαβατήρια χρησιμοποιώντας ως βάση το επίθετο της δεύτερης συζύγου του Τρότσκι, της Ναταλίας Σέντοβα (Σέντοβ το ανδρικό) μετατρέποντάς το σε Σεντάφ ώστε να μοιάζει περισσότερο τουρκικό.  

Το ιταλικό ατμόπλοιο της εταιρείας Λόϋδ Τριεστίνο εντός του οποίου βρισκόταν ο Τρότσκι με την ακολουθία του, είχε ως τελικό προορισμό τη πρωτεύουσα της Δανίας τη Κοπεγχάγη, όπου θα παρέμενε για μια εβδομάδα πριν τελικώς επιστρέψει στο λιμάνι αναχωρήσεως που ήταν η Κωνσταντινούπολη. 

Ο Λέων Τρότσκι πριν αναχωρήσει είχε εξασφαλίσει εκ των προτέρων σχετική άδεια αποβίβασης από τη Δανική Κυβέρνηση επικαλούμενος «λόγους υγείας». Ήταν όμως απολύτως βέβαιο ότι ο Τρότσκι έχαιρε άκρας υγείας αφού σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού ήταν ευδιάθετος, δεν είχε αφήσει οδηγίες στη κουζίνα του πλοίου για την εφαρμογή κάποιας δίαιτας, όπως συνήθως έκαναν οι επιβάτες που είχαν πρόβλημα υγείας. Αντιθέτως έτρωγε τα πάντα και δεν φαινόταν να πάσχει από τίποτα. 

Και αυτό αποτελούσε ένα μεγάλο πρόβλημα που είχε απασχολήσει ιδιαιτέρως την τουρκική κυβέρνηση η οποία του είχε χορηγήσει διαβατήριο, φροντίζοντας όμως να λάβει κάθε μέτρο και να βολιδοσκοπήσει τη Σοβιετική κυβέρνηση με την οποία διατηρούσε άριστες σχέσεις και δεν ήθελε να τις χαλάσει λόγω του Τρότσκι.

Και μόνο αφού εξακρίβωσαν ότι την περίοδο εκείνη ο Τρότσκι ήταν αδιάφορος στους σοβιετικούς κύκλους, έσπευσαν να τον προμηθεύσουν με διαβατήριο. Ο θεωρητικός του Μαρξισμού Λέων Τρότσκι είχε εξοριστεί από τη Σοβιετική Ένωση ως πολιτικός αντίπαλος του Στάλιν από το 1929 και γενόμενος δεκτός από την τουρκική κυβέρνηση διέμενε στο νησί της Πριγκήπου συγγράφοντας την αυτοβιογραφία του. Ταξίδευε πολύ συχνά, πολλά από τα ταξίδια του όμως κρατούνταν μυστικά για λόγους ασφαλείας καθώς γνώριζε τον κίνδυνο που διέτρεχε.

Μόλις το «Πράγα» έφτασε στον Πειραιά οι δημοσιογράφοι έτρεξαν κι ανέβηκαν στο κατάστρωμα για να εξασφαλίσουν μια συνέντευξη με τον Τρότσκι. Ωστόσο οι σωματοφύλακές του αρνήθηκαν οποιοδήποτε δημοσιογράφο να τον πλησιάσει. Και ενώ στην προβλήτα του λιμανιού οι κομμουνιστές επιδίωκαν να τον δουν για να εκδηλώσουν την αποδοκιμασία τους, την ίδια στιγμή μια άλλη ομάδα «αρχειομαρξιστών» προσπαθούσε να του διαβιβάσει επιστολή η οποία έγραφε:

«Η Επιτροπή της οργανώσεως Μπολσεβίκων Λενινιστών, αριστερά αντιπολίτευσις, ζητεί ακρόασιν». Βεβαίως ούτε ακρόαση έγινε, ούτε κάποια άλλη απάντηση δόθηκε.

Στις 11 το πρωί οι συνοδοί του Τρότσκι ενημέρωσαν την αστυνομία ότι το ζεύγος επιθυμούσε να εξέλθει του πλοίου με σκοπό να επισκεφθεί την Ακρόπολη. Καθώς όμως το πλήθος των κομμουνιστών που ήθελε να τον αποδοκιμάσει ολοένα και μεγάλωνε, το απόγευμα εξήλθε του πλοίου μόνο η Ναταλία Σέντοβα η οποία συνοδεία αστυνομικών πραγματοποίησε την επίσκεψη στην Ακρόπολη και σε άλλα μέρη της Αθήνας, χωρίς όμως να αναφέρεται ποια ήταν τα μέρη αυτά.

Η Ναταλία Σέντοβα - Τρότσκι επί της Ακροπόλεως συνοδεία αστυνομικού.

Το βράδυ της 16^ης Νοεμβρίου του 1932 το «Πράγα» αναχώρησε για το Μπρίντιζι μαζί με τον Τρότσκι και τη Ναταλία Σέντοβα.

Ένα χρόνο μετά τη διέλευση του από τον Πειραιά, ο Τρότσκι θα εξασφαλίσει άδεια διαμονής στη Γαλλία, ενώ δύο χρόνια μετά (το 1935) θα εγκατασταθεί στη Νορβηγία όπου και πάλι ύστερα από πίεση των Σοβιετικών θα καταλήξει στο Μεξικό. Η συνέχεια είναι νομίζω λίγο πολύ γνωστή. Στις 20 Αυγούστου του 1940 ο Τρότσκι θα δολοφονηθεί από Ισπανό κομμουνιστή ο οποίος θα καταδικασθεί σε κάθειρξη ενώ η Σοβιετική κυβέρνηση θα αποποιηθεί κάθε ευθύνη για τη δολοφονία...