Τα πάντα Θάλασσα... (Το λεξιλόγιο της θάλασσας)



Του Στέφανου Μίλεση

Ένας λαός που κατοικεί, περπατάει και αναπνέει διαρκώς δίπλα στην θάλασσα δεν θα μπορούσε να είναι άμεσα συνδεδεμένος με αυτήν με ποικίλους τρόπους.

Έτσι και οι πόλεις που έχουν αναπτυχθεί στην Ελλάδα σε άμεση εξάρτηση από το λιμάνι και την θάλασσα, όπως ο Πειραιάς, έχουν αναπτύξει ένα "θαλασσινό λεξιλόγιο" εκφράσεων που έχει εισέλθει στην καθημερινότητα των πολιτών τους, έστω κι αν αυτοί ουδεμία σχέση έχουν με το θαλασσινό στοιχείο. Και ο αριθμός τέτοιων εκφράσεων είναι πραγματικά εντυπωσιακός!

Προσοχή δεν αναφερόμαστε στις χαρακτηριστικές εκφράσεις των ναυτικών ή των ανθρώπων του λιμανιού, αλλά στις εκφράσεις εκείνες που χρησιμοποιούνται από όλους θαλασσινούς και μη, αρκεί να ζουν παραθαλάσσια! 

Πειραιάς - Και θαλασσινές διαδρομές εντός πόλης

Άλλωτε λοιπόν χρησιμοποιούμε παροιμίες κι άλλοτε απλώς εκφράσεις που περιγράφουν όμως σκηνές της καθημερινής ζωής δοσμένες όμως με τρόπο θαλασσινό: 

Έτσι ο θυμωμένος άνθρωπος "γίνεται βαπόρι",

Οι στριμωγμένοι επιβάτες ενός λεωφορείου για παράδειγμα "στοιβάζονται σαν τις σαρδέλλες",

Ο άνθρωπος που τρώει τα πάντα, ο παμφάγος δηλαδή, αποκαλείται "γλάρος",

Η ηλιοκαμένη από την ηλιοθεραπεία γυναίκα "μελανούρι",

Ο πάνοπλος άνδρας είναι "σαν αστακός",

Ο μεγάλος αριθμός που είναι ανυπολόγιστος ή αμέτρητος είναι "σαν την άμμο της θάλασσας",



Ο ενοχλητικός που δεν λέει να φύγει από δίπλα μας κολλάει "σαν το στρείδι",

Η μεγάλη είδηση είναι "λαυράκι",

Οι τραγουδιστές που δεν διαθέτουν φωνή είναι "ψάρια",

Η πονηρή γυναίκα είναι "σουπιά", όπως κι εκείνος που ξεφεύγει σαν την "σουπιά" ή "θολώνει τα νερά" ή "αμολάει μελάνι",

Οι ανορθόγραφοι ταυτίζονται με τα "μαργαριτάρια",

Οι επιθέσεις γίνονται κατά "κύματα",

Η χονδρή γυναίκα είναι "φάλαινα" αλλά και "φώκια",

Το παράξενο περπάτημα είναι σαν του "πιγκουΐνου",



Ο άνθρωπος που βγάζει διαρκώς χρήματα αποκαλείτο "καρχαρίας" και εάν βγάζει τεράστια ποσά "μεγαλοκαρχαρίας",

Εάν κάτι δεν πηγαίνει καλά "μας μυρίζει άσχημα" αλλά η σχετική εργασία αποκαλείται "βρωμοδουλειά",

Εκείνος που βλέπει πολύ καλά λέμε πως έχει μάτι "γαρίδα",

Χαρακτηριστικές είναι και οι εκφράσεις αποτυχίας μια δουλειάς όπως "τα ΄κανες θάλασσα" ή "τα θαλάσσωσες"

Εκείνος που ξεφεύγει λέμε πως γλυστράει "σαν το χέλι",

Για τους λάτρεις του οφθαλμόλουτρου, δηλαδή για εκείνους που τους αρέσει να κοιτούν τις ωραίες παρουσίες λέμε "φάτε μάτια ψάρια",

Τα μεγάλα χέρια είναι σαν "κουπιά",

Ο καλός κολυμπητής είναι "δελφίνι", όπως κι όποιο σκάφος πάει γρήγορα,

Η φαρμοκόγλωσση γυναίκα είναι "τσούχτρα"

Βότσαλα ως διακόσμιση σε καφετέρια


"Σαρδέλλα" είναι επίσης και καθένα διακριτικό υπαξιωματικού, ενώ στο σύνολο ρωτάμε "πόσες σαρδέλλες έχεις;"

Όταν καθόμαστε όλοι μέρα στην θάλασσα τα καλοκαίρια "βγάζουμε λέπια",

Οι Ολυμπιακοί είμαστε "γαύροι"

Η ωραία γυναίκα "...σέρνει καράβι",

Ο μη ικανός "πνίγεται σε μια κουταλιά νερό!",

Ο καταχρεωμένος άνθρωπος "έπιασε πάτο" ή "πνίγηκε" στα χρέη!

Τα πολλά παιδιά που παίζουν στον δρόμο είναι "μαρίδα",

Εκείνος που αποκτά μόνιμη βάση "έδεσε" ή "δέσαμε για τα καλά",

Ο περιηγητής χωρίς συγκεκριμένο προορισμό πάει όπου "τον πάει ο άνεμος"

Βάρκες και πολυκατοικίες


Η ευχή είναι να έχεις "ούριο άνεμο", 

Κι όταν όμως είσαι μαχητής πας "κόντρα στον άνεμο",

Η αποκάλυψη σε κάποιον ότι έπεσε θύμα απάτης ή του έταξαν ψέματα προκαλεί όρεξη "για γλαρόσουπα" και μην "φας έχουμε γλαρόσουπα σήμερα"

Ακόμα και τα φυτά που έχουν αγκάθια τσιμπάνε "σαν αχινοί"

Του εξαπατημένου του "πουλήσαν φύκια για μεταξωτές κορδέλες"

Το ταξίδι με μεγάλη κούραση και περιπέτεια είναι "Οδύσσεια"

Στις δύσκολες στιγμές της ζωής μας "τραβάμε κουπί",

Η επιστροφή μας στην εργασία μετά από ξεκούραση είναι η στιγμή "που κάθε κατεργάρης θα πάει στον πάγκο του",


Στις δύσκολες στιγμές καλούμαστε να αποδείξουμε πόσο καλοί είμαστε στην δουλειά μας καθώς "ο καλός ο καπετάνιος στην φουρτούνα φαίνεται"

Στην πληθωρική γυναίκα λέμε "τι φρεγάτα είσαι εσύ;"

Ενώ για οτιδήποτε τεράστιο λέμε ότι "είναι ολόκληρο θωρηκτό"

Ο γρήγορος τρέχει και περνά "σαν τον σίφουνα",

Όποιος φοβάται ή κρυώνει "σπαρταρά σαν το ψάρι",

Ενώ όποιος μας παιδεύει "μας ψύνει το ψάρι στα χείλη",

Η ζωή είναι σκληρή και επικρατεί πάντα ο πιο ισχυρός, "το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό",

Η σαγηνευτική γυναίκα "τυλίγει τους άνδρες στα δίχτυα της",

Όταν προχωράμε ...και βλέπουμε "ψαρεύουμε σε θολά νερά",

Ενώ όταν θέλουμε να μάθουμε κάτι "ρίχνουμε άδεια να πιάσουμε γεμάτα"



Κάθε πράγμα πρέπει να γίνεται στην ώρα του "και ο κολιός τον Αύγουστο",

Κάποιος που είναι τσιγγούνης και ξοδεύει με δυσκολία λέμε "πως έχει καβούρια στην τσέπη",

Για την διεφθαρμένη ηγεσία είναι γνωστό "πως το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι",

Όταν βαδίζεις αργά "πας σαν τον κάβουρα",

Και όταν όλα δεν πάνε όπως θέλουμε "ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε",

Όταν αποτύχαμε "την κάτσαμε την βάρκα",



Όταν κάτι είναι λίγο και δεν φτάνει "τι είναι ο κάβουρας, τι είναι το ζουμί του",

Όταν όλα πάνε καλά "στην ήρεμη θάλασσα όλοι είναι καπεταναίοι",

Ενώ όταν βλέπουμε το φεγγάρι όρθιο λέμε "όρθιο το φεγγάρι ξαπλωτός ο βαρκάρης",

Ότι είναι άνευ θεμελίων, το πρόχειρο, είναι σαν το "κάστρο στην άμμο",

Και επειδή τα λόγια της θάλασσας δεν τελειώνουν εύκολα λέμε ακόμα:

Το μεγάλο καράβι θέλει και βαθιά νερά,

Μεγάλα καράβια, μεγάλες φουρτούνες και τόσα ακόμα που δεν θα μπορούσαν να εξαντληθούν σε ένα άρθρο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"