Οι ευεργέτες στον Πειραιά (Πάρκο Επιφανών Πειραιωτών)





Του Στέφανου Μίλεση


Άνθρωποι που με το έργο τους και την προσφορά τους, κόσμησαν τον Πειραιά με τις ευεργεσίες τους. Πολύτιμα και χρήσιμα ιδρύματα δημιουργήθηκαν, όχι μόνο για να προσφέρουν το έργο για το οποίο ανοικοδομήθηκαν, αλλά και για να αποτελούν ένα διαρκές παράδειγμα φιλοπατρίας και μεγαλοψυχίας. Μαθήματα αγάπης στην έννοια "Έθνος", συνεχίζουν μέχρι τις μέρες μας να προάγουν υπηρεσίες, που το ίδιο το κράτος αδυνατούσε να πράξει.

Ένας εξ αυτών, ο Πανταζής Βασσάνης γεννημένος στην Πορταριά το 1830, που εργάσθηκε ως μετανάστης στην Αίγυπτο στις επιχειρήσεις των αδελφών Κασσαβέτη. Αργότερα τον συναντούμε στην περιφέρεια Τάντα της Αιγύπτου σε πλήθος εμπορικών δραστηριοτήτων. Πεθαίνοντας αφήνει την περιουσία του σε διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα. Το μεγαλύτερο μέρος όμως (500.000 δραχμές εκείνης της εποχής), το διαθέτει για την ανέγερση Σχολής ώστε να εκπαιδεύονται οι ναυτικοί δόκιμοι. Το υπέρλαμπρο κτήριο ξεκινά να κατασκευάζεται στις 10 Μαρτίου του 1901 και στις 3 Οκτωβρίου 1905 είναι έτοιμο προς λειτουργία. Προς τιμή του ονομάζεται αρχικά «Βασσάνειος Ναυτική Σχολή» και δεν είναι άλλη από τη γνωστή σε όλους μας Σχολή Ναυτικών Δοκίμων στην Πειραϊκή Χερσόνησο. Έκτοτε λειτουργεί στην πόλη μας, τον Πειραιά. Ο ίδιος ο ευεργέτης ο Βασσάνης, παρά την πλούσια δωρεά του, παρέμενε θαμμένος και ξεχασμένος σε έναν οικτρό τάφο, χωρίς την παρουσία ενός ξύλινου σταυρού, στην Τάντα της Αιγύπτου. Όλοι ξέχασαν τον άνθρωπο εκείνο που δημιούργησε τη βάση που ήταν απαραίτητη για την σπουδή και εκπαίδευση τόσων λαμπρών αξιωματικών, που αργότερα χάρη σ΄ αυτούς η Ελλάδα θα διπλασιάσει τα εδάφη της, απελευθερώνοντας τα υπόδουλα μέρη της. Και αφού οι Έλληνες στάθηκαν αγνώμονες στον Βασσάνη, η μοίρα θέλοντας ίσως να τους θυμίσει την ύπαρξή του, τους οδήγησε στην Αίγυπτο. Στις 17 Μαΐου του 1942, η σχολή, λόγω της κατάληψης της χώρας μας από τους Γερμανούς, συνεχίζει την λειτουργία της πάνω στο Θωρηκτό Αβέρωφ, στην Αλεξάνδρεια. Το περιστατικό αυτό έτσι δημιουργεί ένα παράδοξο. Δηλαδή το ότι η Σχολή επισκέφθηκε έστω και δια αυτού του τρόπου, τον μέγα ευεργέτη της, στην Αίγυπτο όπου ήταν ενταφιασμένος. Μόλις το 1971 είναι η χρονιά που τα οστά του μεταφέρονται από την Αίγυπτο στην Ελλάδα και τοποθετούνται σε ειδικό οστεοφυλάκειο μέσα στην σχολή, κάτω ακριβώς από το άγαλμά του. Ωστόσο το όνομά του παραμένει στους περισσότερους άγνωστο, όχι μόνο στην πόλη του Πειραιά που η σχολή λειτουργεί εδώ και 109 χρόνια, αλλά και στην Ελλάδα, παρότι έχει ανακηρυχθεί εθνικός ευεργέτης.





Άλλο σημαντικό ίδρυμα στην πόλη μας το Ζάννειο Ορφανοτροφείο που ιδρύθηκε το 1874. Μια ευσεβής και εύπορη γυναίκα η Ελένη Ζαννή, με την παρότρυνση του ανιψιού της Ιωάννη Χατζηκυριακού, καθιστά με διαθήκη της κληρονόμο το μέχρι τότε δημοτικό «Παιδαγωγείο Ορφανών και απόρων Παίδων» που λειτουργούσε από το 1871 κάτω από αντίξοες συνθήκες. Η πράξη της το καθιστά ένα βιώσιμο ίδρυμα που προσφέρει τροφή, στέγη και εκπαίδευση στα φτωχά αγόρια του δρόμου, που κατά εκατοντάδες ζούσαν μέχρι τότε σε πρόχειρα ξυλοκιβώτια πέριξ της Πλατείας Καραϊσκάκη. 



Αλλά και ο σύζυγος της Ελένης Ζαννή ο Νικήτας Ζαννής (ή και Τζανής) εμποροκτηματίας με καταγωγή από τα Κύθηρα, οικοδομεί το Δημοτικό Νοσοκομείο Πειραιώς το γνωστό σε όλους μας Τζάνειο Νοσοκομείο, που από το 1873 λειτουργεί ανελλιπώς στον Πειραιά.


Τζάννειο Νοσοκομείο



Δεν ξεχνάμε βέβαια και τον Ιωάννη Χατζηκυριακό, που αφού έχει πείσει την θεία του Ελένη Ζαννή να φτιάξει ένα ορφανοτροφείο αρρένων, φτιάχνει ο ίδιος κι ένα θηλέων! Το γνωστό μας Χατζηκυριάκειο. Και δεν σταματά εκεί. Εκτός του κεφαλαίου που ξοδεύει για την ανέγερση το κτηρίου αφήνει επιπρόσθετα και 1,5 εκατομμύριο χρυσές δραχμές και όλη την ακίνητη περιουσία του στο ίδρυμα αυτό. Δίπλα στον Ιωάννη Χατζηκυριακό από κοντά στέκεται και η σύζυγός του Μαρία (Μαριγώ) Χατζηκυριακού που ενίσχυε κάθε προσπάθειά του. Από το πρώτο κορίτσι που βρήκε αγάπη και στέγαση στο Χατζηκυριάκειο, την εννιάχρονη κρητικοπούλα Βιργινία Βουρβουμάκη μέχρι τα κορίτσια που μέχρι σήμερα δέχονται την φροντίδα του ιδρύματος, πόσα και πόσα κορίτσια δεν συνέδεσαν τις τύχες τους με την ύπαρξή του! Από κοντά στις ευεργεσίες και οι κάποιοι δήμαρχοι του Πειραιά, όπως ο Τρύφων Μουτσόπουλος. Η προσφορά του ήταν τέτοια που ο ίδιος ο Ιωάννης Χατζηκυριακός ζητά το όνομα του Δημάρχου να μπει στη μετόπη του ιδρύματος! 



Ο Ιάκωβος Ράλλης που το 1864 διέθεσε μεγάλο μέρος της περιουσίας του και στάθηκε ο ιδρυτής του πρώτου "Παρθενικού Σχολείου" του μετέπειτα Παρθεναγωγείου, που κάποτε έφθασε να λειτουργεί και ως Παιδαγωγική Ακαδημία Θηλέων.



Φυσικά δεν θα μπορούσαν όλοι οι ευεργέτες της πόλης να αναφερθούν σε μια μόνο ανάρτηση, καθώς ακολουθούν εκατοντάδες άλλοι, όπως το κληροδότημα του Δ. Σαλεπούλα, που ενίσχυσε την λειτουργία του Τζανείου Νοσοκομείου. 

Δεν υστερεί φυσικά στην ευεργεσία και ο Πρωθιερέας Αθανασίου, που με την στοργή του προς τα Πειραϊκά γηρατειά, στάθηκε ο δημιουργός του "Ασύλου Πενήτων Γερόντων" του σημερινού Γηροκομείου Πειραιώς.  


Το "Άσυλο Πενήτων Γερόντων" του Πρωθιερέα Αθανασίου

Στους μεγάλους ευεργέτες της πόλης συγκαταλέγεται και ο Άγγελος Μεταξάς που με την προσφορά του πέτυχε την θεμελίωση του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου "Μεταξά". Γόνος παλαιάς και ονομαστής πειραϊκής οικογένειας, άφησε ολόκληρη την περιουσία του σε ακίνητα, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, που όταν εκποιήθηκαν απέφεραν κεφάλαιο 45.000 χρυσών λιρών! Το Αντικαρκινικό Νοσοκομείο που ιδρύθηκε στον Πειραιά από Πειραιώτη, προσφέρει ανακούφιση σε χιλιάδες καρκινοπαθείς δίνοντας το καλύτερο φάρμακο όλων, που είναι η ελπίδα.




Αλλά και ο Ιωνίδης, ο Α. Αντωνιάδης, ο Φραγκιάδης, και οι πιο σύγχρονοι όπως οι Κρίτων και Αθηνά Δηλαβέρη, ακόμα και οι σημερινοί, θα έπρεπε σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε να τιμούνται ανάλογα. Και η τιμή αυτή μπορεί να γίνει, αν υλοποιηθεί μια παλαιά πρόταση περί δημιουργίας "Πάρκου (Άλσους) Επιφανών Πειραιωτών".







 Εκεί είχε λεχθεί (το 1966) να τοποθετηθούν όλες οι προτομές των Επιφανών Πειραιωτών, που άφησαν τις περιουσίες τους στην πόλη του Πειραιά ή τίμησαν αυτόν με τις πράξεις τους. Σήμερα θα ήταν αρκετή έστω και μια απλή μαρμάρινη πλάκα, όπου θα μνημονεύονταν όλοι εκείνοι σε μια ελάχιστη εκδήλωση ευγνωμοσύνης, ως στοιχειώδης φόρος προς εκείνους που έδωσαν το έργο της ζωής τους για να κάνουν την δική μας ζωή καλύτερη, για να περιθάλψουν τους ασθενείς, τους απόρους, να εκπαιδεύσουν τα παιδιά, να προσφέρουν ένα καλύτερο αύριο.  


Σχετικά άρθρα:

Χατζηκυριάκειον Ορφανοτροφείο Θηλέων



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"